ΜΕΤΑΞΥ ΜΑΣ...

Ελληνική γλώσσα
Η μητέρα των γλωσσών


Γ. Σφακιανός

Ο χρόνος ζωής της ελληνικής γλώσσας δεν είναι ακριβώς γνωστός, αλλά υπολογίζεται από 5-15 χιλιάδες χρόνια από σήμερα. Έχει δώσει γένεση σε πολλές λατινογενείς και σαξωνικές γλώσσες, ενώ αυτούσιες λέξεις εμφανίζονται ακόμη και σε διαλέκτους της Πολυνησίας. Ενδιαφέρον είναι ότι η γλώσσα μας είναι μαθηματική, δεν είναι συμβατική και με τυχαία απόδοση αντικειμένων και εννοιών με ήχους. Π.χ. η κινεζική γλώσσα περιλαμβάνει μόνο μικρό αριθμό λέξεων, ενώ ο συνδυασμός και η αλληλουχία 2-3 από αυτές τις λέξεις αποδίδει άλλη, εντελώς διαφορετική έννοια. Όσο και αν ορισμένοι θέλουν να παρουσιάσουν ότι η αρχαία ελληνική γλώσσα είναι διαφορετική από τη σημερινή, θα δείξουμε απλά ότι ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει και ότι επιπλέον υπάρχουν αυτούσιες φράσεις από τον Όμηρο, που έως και τώρα, χρησιμοποιούνται ακόμα και στην "αργκό" της σημερινής νεολαίας μας. Θα αναφέρουμε συνοπτικά τέσσερις μικρές ενότητες προς επικύρωση των ανωτέρω, αν και έχουν γραφτεί τόμοι επί του θέματος.

Η δοτική πτώση
Υπάρχουν πολλοί που αναφέρουν τη δοτική ως "πεθαμένη πτώση" και εντελώς άχρηστη. Στην απλή καθομιλουμένη γλώσσα, ακόμα και των εντελώς αναλφάβητων όμως, αναφέρονται καθημερινά λέξεις - φράσεις: "Λόγω τιμής, δόξα τω Θεώ, εκατό τοις εκατό, πάσει δυνάμει, τίνι τρόπω, εν πάσει περιπτώσει, εν τούτοις, εν αιθρία, εν λευκώ, επ΄αμειβή, επ΄αριστερά, επ΄ωφελεία, επ΄ανδραγαθεία, άλμα επί κοντώ" και τουλάχιστον άλλες 100 περιπτώσεις καθημερινής αναφοράς αυτής της πτώσεως. Ποιος μπορεί να ξεριζώσει από το σημερινό λεξιλόγιο της λέξη "εντάξει" που είναι το καλύτερο, καθημερινό παράδειγμα δοτικής πτώσεως.

Η εννοιολογική σημασία των γραμμάτων
Πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι κάθε γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου εκφράζει και μία συγκεκριμένη έννοια, που σε καμία γλώσσα του κόσμου δεν συναντάται. Αυτό σημαίνει ότι η επινόηση των λέξεων ήταν προϊόν συλλογικής διεργασίας και σκέψεων. Παραδείγματα: Το γράμμα Ρ υποδηλώνει στη λέξη κίνηση - ενέργεια (θετική ή αρνητική). Λέμε "ροή, ρευστός, ρίγος, ράθυμος, ρίχνω, ρυάκι, ροχαλητό, ράβω", χαρακτηριστικό που πήραν και οι λατινογενείς γλώσσες στην πρόθεση re, που σημαίνει ξανά (retry, reaccumulation, return). Εδώ, να μη ξεχνάμε ότι στις λέξεις που άρχιζαν από ρ, προηγείτο το γράμμα φ, το ονομαζόμενο δίγαμμα, που δεν προεφέρετο και αργότερα αντικαταστάθηκε από το πνεύμα δασεία. Π.χ. φρίγος διαβάζονταν ρίγος, αλλά οι Λατίνοι, προφέροντας το δίγαμμα, διάβαζαν φρίγος, εξ ού και refrigarator!
Το γράμμα Τ: Έχει την έννοια του μικρού χρονικού διαστήματος, ή της απότομης εναλλαγής του χρόνου ή της καταστάσεως. Δεν είναι τυχαίο ότι ο χρόνος διεθνώς στη φυσική συμβολίζεται με αυτό το γράμμα. Παραδείγματα: Λέμε, ώρα (έχουμε ώρα), αλλά λέμε και τώρα. Η προσθήκη του Τ άλλαξε την έννοια του χρόνου. Λέμε "ότε" = όταν, αλλά και "τότε". Λέμε "ταλάντωση" = τ -αλς (= θάλασσα)- άντωση (εναλλαγή). Λέμε επίσης τις λέξεις: τέρμα, τέλος, τροπή, τρέχω (απότομη εναλλαγή καταστάσεως), αλλά και στην καθομιλουμένη ότι το ρολόι κάνει τικ-τακ, αλλά και ότι "τελειώσαμε στο τάκα τάκα" (απότομη εναλλαγή), αλλά και στα αγγλικά τις λέξεις time, timer, terminal.
Είναι μήπως όλα αυτά τυχαία, όπως είναι ακόμα τυχαία στην απλή καθομιλουμένη η επιλογή λέξεων που περιέχουν ορισμένα γράμματα ή συνδυασμούς γραμμάτων μέσα στις λέξεις για να υποδηλώσουν συγκεκριμένη έννοια; Π.χ. η λέξη "βλάξ" που σημαίνει άτομο μειωμένης νοημοσύνης, έχει μεταφορικά αντικατασταθεί στη σημερινή "αργκό" θα λέγαμε από λέξεις που περιλαμβάνουν το σύμπλεγμα βλ και έχουν την ίδια έννοια όπως βλήμα, τούβλο, βλαμμένος, βλήτο!

Έννοιες, φράσεις και εκφράσεις αναλλοίωτες από την εποχή του Ομήρου έως σήμερα
Υπάρχουν φράσεις, οι οποίες έχουν μείνει αναλλοίωτες εδώ και 4.000 χρόνια, ή και μεταφρασμένες, και αναφέρονται καθημερινά και σήμερα. Πόσες φορές ο οξύθυμος και επιθετικός Έλληνας όταν καυγαδίζει απειλεί τον αντίπαλό του ότι "θα τον κάνει να φάει χώμα"; Ποιος γνωρίζει όμως ότι στην Ιλιάδα αναφέρετε η φράση για τον ηττημένο αντίπαλο που νεκρός πέφτει στο έδαφος: "Λάζεται γαίαν οδάξ" = αρπάζει την γη με τα δόντια;
Λέμε σήμερα τη φράση "γεια χαρά νταν", μη γνωρίζοντες ότι η λέξη “νταν” είναι το Ομηρικό “ταν”, που σημαίνει "φίλε".
Ας έλθουμε τώρα σε μία φράση που οι νέοι μας αναφέρουν σχεδόν καθημερινά στην "αργκό". Αυτή η φράση είναι η φράση "τη βάψαμε" = την πάθαμε, καταστραφήκαμε. Αυτό δεν προέρχεται από το ρήμα βάφω, αλλά από το ρήμα βαπτίζω = βουλιάζω. Ο Ορέστης στον Ευριπίδη, αναφέρει ότι το σπίτι του καταστράφηκε, η δε "ναυς βάπτεται" = το πλοίο βουλιάζει!!
Εδώ να αναφέρουμε ότι πολλές φορές, από αρχαιοτάτων χρόνων, το σπίτι ή η πόλις - κράτος παρομοιάζεται με καράβι και ο βασιλιάς ή νοικοκύρης παρομοιάζεται με καπετάνιο. Ο Κρέων στην Αντιγόνη του Σοφοκλή, αναφερόμενος στην πόλη, λέει: "Η δε εστί η σώζουσα και επ΄αυτής ορθής πλέοντες και τους φίλους ποιούμεθα" = η πόλις μας σώζει και όταν πλέουμε όρθιοι με αυτή, αποκτούμε και τους φίλους. Σήμερα αναφέρουμε ότι ο τάδε ηγέτης κρατά γερά το τιμόνι του σκάφους που λέγεται Ελλάδα και όταν κάτι δεν πάει καλά λέμε "η βάρκα κάνει νερά".
Σήμερα, όταν είναι φουρτουνιασμένη η θάλασσα, λέμε ότι έχει πρόβατα ή προβατάκια, νομίζοντας όλοι ότι αυτό προέρχεται από την άσπρη εμφάνιση των κυμάτων. Ποια όμως είναι η αλήθεια; Στη δωρική διάλεκτο, η λέξη “Αιγές” ή “Αίγες” σημαίνει μεγάλη ποσότητα νερού. Από αυτό προέρχεται και η πόλις Αιγές, η αρχαία πρωτεύουσα της Μακεδονίας, (σημερινή Έδεσσα με τα πολλά νερά και τους καταρράκτες), οι λέξεις αιγιαλός, καταιγίδα, οι Αιγώς ποταμοί και κατά μερικούς, και το Αιγαίο πέλαγος. Η λέξη υποδήλωνε τα κύματα, αλλά και την αίγα = κατσίκα. Από εκεί, επειδή τα κύματα ονομάζονταν και αίγες, προήλθε και η καθημερινή παραπάνω φράση.
Λέμε σήμερα τη φράση "πυξ λαξ". Προέρχεται από τα επιρρήματα πυξ, από το πυγμή = γροθιά και λαξ, από το λακτίζω = κλωτσώ. (πυξ λαξ = με γροθιές και κλωτσιές).
Λέμε σήμερα υποτιμητικά για την άσχημη γυναίκα ότι αυτή είναι "σκυλομούρα". Ποιος γνωρίζει ότι η ωραία Ελένη λοιδορεί τον εαυτό της και αναφέρεται σε αυτόν με το επίθετο "κυνώπις" (κυν = σκύλος+ όψις) = "σκυλομούρα";
Αναφέρονται λέξεις στα ομηρικά έπη, όπου όταν υπάρχουν δύο δύσκολα προφερόμενα σύμφωνα, χάριν ευφωνίας αλλά και χάριν του μέτρου, ποιητική αδεία μεταξύ αυτών παρεμβάλλεται ένα φωνήεν. Π.χ. η λέξη πυκνός αναφέρεται ως πυκινός. Σήμερα στη δημοτική, σε πολλές περιοχές της πατρίδας μας, λέμε αντί του έπνιξε, πίνηξε, αντί του έφτυσε, φύτησε, αντί του έσβησε, σήβησε, αντί του βαθμός, βαθιμός, και αντί του σταθμός, σταθιμός!

Ετυμολογία λέξεων
Έγινε επιλογή ολίγων και ενδιαφερουσών λέξεων, επειδή όλες οι ελληνικές λέξεις έχουν βαθιά ετυμολογική ερμηνεία. Ακόμα και η λέξη "ετυμολογία" έχει την ετυμολογία της, όπως θα διαπιστώσετε. Μερικές από αυτές τις λέξεις έχουν δώσει γένεση και σε λέξεις άλλων γλωσσών, εκτός αυτών που ατόφιες "δανείστηκαν" οι άλλες γλώσσες και αποτελούν σχεδόν το σύνολο της επιστημονικής ορολογίας.
Στο δημοτικό τραγούδι αναφέρεται "Λαλούδι της Μονεμβασιάς και κάστρο της Αθήνας και Παλαμίδι τ΄ Αναπλιού άνοιξε να ΄μπω μέσα". Λαλούδι = βράχος - πέτρα. Από το Ομηρικό "Λάας" = πέτρα - λίθος, εξ ου και σήμερα λατομείο, λατόμος αλλά και Λάρισσα = κάστρο από πέτρες και Λακωνία = κωνική πέτρα.
Μια υποδιαίρεση του Ταλάντου ήταν και η Μνα = 100 δραχμές, που ήταν αθηναϊκό νόμισμα. Από εδώ προήλθε και η αγγλική λέξη money = χρήμα, αλλά και η καθομιλουμένη λέξη "μονέδα" (αυτός κόβει μονέδα).
To ρήμα "κυνέω" στην Ιλιάδα = φιλώ - ασπάζομαι, αόριστος έκυσα = εφίλησα, εξ ου και το αγγλικό kiss = φιλί.
Το ρήμα "τέλλω" = ομιλώ, στην Ιλιάδα έχει επικρατήσει σήμερα με τα σύνθετά του: εντέλλω, επιτέλλω, επιτελείο και αυτούσιο στα αγγλικά tell = ομιλώ - λέγω, αλλά και στα τούρκικα, ο τελλάλης ή ντελλάλης = αυτός που ομιλεί - ανακοινώνει.
Το ρήμα "μινύθω" = σμικρύνω - ελαχιστοποιώ, εξ ου και mini και minimum.
Η λέξη "λύκη" = φως, λυκόφως, λυκαυγές, εξ ου και lux και lumiere.
Η λέξη "μιαίνω" = βάφω - πασαλείφω, εξ ου και το "μίνιο" = η μπογιά.
Η λέξη "μην" = σελήνη (μηνίσκος = μισοφέγγαρο, μηνοειδής εντομή), μιναρές, αλλά και το αγγλικό moon = σελήνη.
Αγανός στην Ιλιάδα και Οδύσσεια αναφέρεται ο μαλακός, ο τρυφερός. Λέμε σήμερα το άγανο του σταριού. Μάλα αγανός = πολύ μαλθακός, το σημερινό ο "μαλαγάνας".
Λάζαρος: από το ρήμα λάζομαι = πιάνω, αρπάζω (εξ ου και το λάσο των Καομπόϋς, το λάζο = η λαβή του μαχαιριού) και το αίρω = σηκώνω. Άρα "Λάζαρος" = τον πήρε και τον σήκωσε στην κυριολεξία.
Η Ομηρική λέξη "ρίο" = χερσόνησος. Σήμερα έχει επικρατήσει ως ακρωτήριο (η άκρη του ρίου), από το οποίο και σε πολλές γλώσσες (Rio de Janeiro κ.λπ.).
Ο Ιησούς: μία από τις κόρες του Ασκληπειού ήταν και η Ιασώ. Στη δωρική διάλεκτο το α = η, άρα Ιασώ ή Ιησώ, γενική της Ιησούς. Ιησούς = ελληνική λέξη που σημαίνει θεραπευτής.
Ορέγω = απλώνω το χέρι για τροφή, εξ ου και όρεξη και η οργυά (μέτρο μήκους ίσο με το άνοιγμα των δύο χεριών).
Μαπέω = κάνω απερισκεψίες, ανοησίες, ουσιαστικό "ο μαψ" = ο ανόητος, ο σημερινός μάπας!
Η φρήτρη = η οικογένεια και ο φρατήρ = ο αδελφός, εξ ου και το ιταλικό fratello = ο αδελφός.
Άφαρ = πλησίον (Ιλιάδα). Αλβανικά "afar" = κοντά.
Ουλαμός = το πλήθος, εξ ου και στη δημοτική, το "ούλος" = όλος.
Αραβέω = βροντώ - κροτώ, από εκεί και το πολεμικό όπλο αραβίδα.
Γύαλος (Ιλιάδα): το κοίλο ημιμόριο του πολεμικού θώρακος, που σε συνδυασμό με το άλλο ήμισυ, αποτελούσε και το θώρακα. Σήμερα λέμε η γυάλα, αλλά και ο στρατιωτικός "γυλιός" = το σακίδιο.
Η κάρα = το κεφάλι. Λέμε σήμερα "η κάρα του Αγίου", λέμε "καραφλός", αλλά και "καρούμπαλο", από την κάρα = κεφαλή και το λατινικό "umbus", που σημαίνει θόλος.
Ακέω = θεραπεύω. Εξ ου και πανάκεια, ανήκεστος = αθεράπευτος, αλλά και φάρμακο.
Οπάζω = ακολουθώ, από το οποίο και οπαδός και κοπάδι.
Αλφάνω = αποφέρω κέρδη. Σήμερα λέμε τα τιμαλφή (Αλφειός ποταμός = ο φέρων κέρδη).
Λοίσθος, ο υπερθετικός του λοιπόν = ο τελευταίος. Σήμερα λέμε "πνέει τα λοίσθια".
Θαμίζω = συχνάζω. Σήμερα "ο θαμών", αλλά και σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας λένε "θαμά - θαμά" =συχνά - συχνά.
Ετεός = ο αληθής. Σήμερα, η ετυμηγορία και η ετυμολογία, ο "Ετεοκλής" (ο αδελφός της Αντιγόνης = ο έχων αληθινή δόξα).
Το επίρημα "παπαί" = αλίμονο (Παπαί Μαρδόνιε ποίους επ΄άνδρας ήγαγες μαχησομένους ημέας, οι περί αρετής ποιούνται τον αγώνα και ού περί χρημάτων). Σήμερα, το επίρρημα "παπαί" αναφέρεται στην καθομιλουμένη ως "α πα πα".
Η καυσία = το περίβλημα - διάδημα της κεφαλής. Από εκεί και το σημερινό "καύκαλο".
Ο κυκεών: λέξη που χρησιμοποιείται και σήμερα, προκειμένου να δείξει μίγμα αλλοπρόσαλλων πραγμάτων. Είναι μεταφορική η έννοια. Ο κυκεών αναφέρεται από τον Όμηρο, αλλά και από τον Ορφέα. Ήταν μίγμα μαύρου κρασιού, τυριού, κριθαράλευρου και μελιού. Ποτό με τεράστια θερμιδική αξία, που εδίδετο στους πολεμιστές προ της μάχης.
Τέλος, η πολεμική ιαχή "αέρα" (αλλαλαγμός) στο έπος του 1940, δεν είναι τίποτε άλλο από την πολεμική ιαχή "Άρη - Άρη" = επίκλιση του θεού του πολέμου, που ακουγόταν στις μάχες των αρχαίων Ελλήνων.
Χιλιάδες λέξεις χρησιμοποιούνται και σήμερα σε πολλές γλώσσες! Εκατό και πλέον λέξεις στην αϊτινή τοπική διάλεκτο στην Πολυνησία, έχουν ελληνική προέλευση. Αναφέρω χαρακτηριστικά τις εξής:
Αέτο = αετός, τέο = θεός, κάλι = καλίη = καλύβη, τεοκάλι = η καλύβη του θεού = ο ναός, αχισηλάο = όνομα ιδρυτού τοπικής δυναστείας = Αγησίλαος!
Αλλά και σημερινά κοινά ονόματα της φυλής των Αραουκανών της Χιλής:
Kirio = Κύριος, Αιkaman = Αλκαμένης, Teho = Τύχων, Antivilu = Αντίφιλος, Karelao = Χαρίλαος, Antihuenu = Αντίγονος, Kalemante = Καλλιμάντης, Nekuleo = Νικόλαος, Melikante = Μελικάνθης, Leukotoon = Λευκοθόων, Meniqueo = Μενοικεύς!

ΗΟΜΕPAGE

<<< Προηγούμενη σελίδα