Οξεία Διάρροια και Πετιμέζι

Δ. Ζουμπουλάκης

Διάρροια (ευκοιλιότητα) σύμφωνα με το λεξικό σημαίνει: εντερική πάθηση που χαρακτηρίζεται από συχνές και υδαρείς κενώσεις. Στον ορισμό εξάλλου "Νοσήματα με οξεία διάρροια" συμπεριλαμβάνεται κάθε οξεία ιογενής ή μικροβιακή φλεγμονή του εντέρου.
Οι συχνότεροι ιοί, που προκαλούν διαρροϊκές κενώσεις στα παιδιά, είναι οι ιοί-Rota, οι εντεροϊοί, οι αδενοϊοί κ.ά. ενώ τα συχνότερα μικρόβια είναι οι σιγκέλες, οι σαλμονέλες, τα καμπυλοβακτηρίδια, η Yersinia, αλλά και παράσιτα (ιστολυτική αμοιβάδα κ.ά.) μπορεί να προκαλέσουν διαρροϊκές κενώσεις.
Στη διαφορική διάγνωση, εκτός από τις συνήθεις καταστάσεις που προκαλούν διάρροια στα βρέφη (τροφικές δηλητηριάσεις, εξωεντερικές λοιμώξεις, φάρμακα, διαιτητικά σφάλματα), πρέπει να συμπεριλαμβάνονται και ο θηλασμός, η σκωληκοειδίτιδα, η μακροχρόνια δυσκοιλιότητα (λόγω υπερπληρώσεως) κ.λπ.
Σταθμός στην αντιμετώπιση, γενικά, της οξείας διάρροιας στα παιδιά αποτέλεσε η σημαντική μείωση του χρόνου της νηστείας (της δίαιτας) του αρρώστου. Η εμπειρία παράλληλα με τις έρευνες, απέδειξαν ότι η ανάπαυση (λόγω νηστείας) του εντέρου πάνω από 72 ώρες μπορεί να έχει πληθώρα παρενεργειών, όπως ατροφία των βλεννοποιών κυττάρων του εντέρου, επειδή τα εντεροκύτταρα λαμβάνουν το 30% των αναγκών τους σε ενέργεια από το αίμα (δηλαδή από τις τροφές), παρακώλυση της ευεργετικής επίδρασης των ορμονών στον εντερικό βλεννογόνο και της παραγωγής της εντερικής βλέννης.
Τέλος, η μη χορήγηση τροφής για αρκετό χρονικό διάστημα, διαταράσσει σημαντικά το μεταβολισμό του οργανισμού, με αποτέλεσμα τη χρόνια οξέωση και την υπολευκωματιναιμία. Το λεύκωμα, ως γνωστόν, είναι το απαραίτητο συστατικό για την ανανέωση των κυττάρων.
Και ας αναφερθούμε στον τίτλο του σημερινού δημοσιεύματος:
Το περιστατικό το έζησα πριν από μερικά χρόνια. Θα μπορούσε όμως να συμβεί και σήμερα. Τίποτα δεν έχει αλλάξει σημαντικά.
Να ισχυρισθώ ότι η δυσπιστία στον ιατρό μάλλον έχει αυξηθεί;
Κάποιο απόγευμα, κατά την ώρα του ιατρείου, μου τηλεφωνεί υψηλόβαθμο στέλεχος της αστυνομίας. Με παρακαλεί με ελαφρά επιτακτικό ύφος -έτσι μου φάνηκε στο τηλέφωνο τουλάχιστον- να επισκεφτώ για να εξετάσω στο σπίτι, το μόλις 4 μηνών άρρωστο βρέφος του. Τα τελευταία 10-15 χρόνια, σπάνια κάνω επισκέψεις στο σπίτι. Η δύσκολη και η χρονοβόρος μετακίνηση, οι δυσμενείς από κάθε άποψη καθημερινές συνθήκες, μαζί με διάφορα ατυχή περιστατικά του παρελθόντος, με αποτρέπουν από μια τέτοια ενέργεια. Εάν το περιστατικό είναι οξύ -επειδή οι επισκέψεις γίνονται συνήθως μετά το ωράριο του ιατρείου, βράδυ- υπάρχει η πιθανότητα απώλειας πολύτιμου χρόνου. Αν για παράδειγμα το παιδί πάσχει από μηνιγγίτιδα -δεν μιλώ για την κεραυνοβόλο μορφή- κάθε αργοπορία ή αναβολή θα αποβεί εις βάρος της υγείας του αρρώστου, ακόμη ίσως και μοιραία. Τους συστήνω, λοιπόν, ή να το φέρουν προς εξέταση στο ιατρείο ή να απευθυνθούν στο παιδιατρικό νοσοκομείο που εφημερεύει.
Το παιδί του αστυνομικού, όπως με πληροφόρησε τηλεφωνικά, παρουσίαζε διαρροϊκές κενώσεις (ευκοίλια), με λίγο πυρετό. Η γυναίκα του μάλιστα -κάτι που το τόνισε- ήταν συγχωριανή από τον Πύργο της Τήνου, το χωριό και το νησί όπου κι εγώ έχω γεννηθεί. Γενέθλια γη γαρ!
Αυτή τη φορά δεν αρνήθηκα. Του απάντησα. Την άλλη ημέρα το πρωί -είμαι γενικά πρωινός τύπος- θα βρίσκομαι στο σπίτι τους. Σκέφτηκα: στην Ελλάδα, στην "ευδαίμονα" αυτή χώρα, αν γνωρίζεις έναν καλό αστυνομικό και μάλιστα της τροχαίας, έναν εφοριακό ή έναν καλό... υδραυλικό, έχεις λύσει πολλά από τα προβλήματα της βασανιστικής καθημερινότητας. Ήταν συμπατριώτισσα και η μητέρα του παιδιού, ας μην το ξεχνάμε.
Κατά τις 8 το πρωί της άλλης ημέρας, χτυπούσα το κουδούνι της εξώπορτας του αστυνομικού. Αφού μου έκαναν την κλασική υποδοχή έφθασα και στον άρρωστο. Βρήκα ένα γερό και ροδαλό παιδί. Μου έδειξαν τις κενώσεις, που ήταν πράγματι πρασινωπές, υδαρείς, συχνές για την ηλικία του (7-8 το 24ωρο), χωρίς όμως άλλα στοιχεία, αίμα ή βλέννη. Η μητέρα το θήλαζε επειδή όμως, όπως ισχυριζόταν, δεν είχε αρκετό γάλα έδινε και συμπλήρωμα. Σκόνη. Και ο πλέον "αδαής" και "άπειρος" ιατρός ή γονιός, σε μια τέτοια περίπτωση, θα συνιστούσε σχετική αραίωση στο γάλα. Στη δε θηλάζουσα, αποφυγή λήψεως πολλών λαχανικών ή φρούτων που ενδεχομένως θα μπορούσαν να επηρεάσουν, μέσω του θηλασμού, το πεπτικό σύστημα του παιδιού της. "Ίσως είναι και κάποια ίωση", είπα. Να κάνουν υπομονή, σε μερικές ημέρες θα περάσει. Έφυγα, χωρίς να πληρωθώ μάλιστα, λόγω και των λόγων που προανέφερα. Κατά τις 3:00 το πρωί της άλλης ημέρας παίρνω ένα τηλεφώνημα από τον "ευγενή" αστυνομικό πατέρα. Σε έξαλλη κατάσταση, με χυδαίες, αγοραίες ύβρεις και ακατονόμαστες εκφράσεις με απειλούσε. Θα μου κάνει μήνυση, θα με εξοντώσει, θα με διαλύσει αν πάθει κάτι το παιδί του. Ποιος μου έδωσε το δίπλωμα. Εγώ δεν είμαι ιατρός, είμαι ένας σκιτζής. Συνέχιζε αρκετά λεπτά να με περιλούει τηλεφωνικά με οχετό από λέξεις και έννοιες που ακόμα και στον "κίτρινο" τύπο, δύσκολα θα μπορούσαν να τυπωθούν. Έντρομος μέσα στον ύπνο μου, προσπαθούσα να καταλάβω. Να βάλω κάποια τάξη σε ό,τι είχε συμβεί. Ποιο ήταν το λάθος, η παράλειψη ή η αμέλειά μου.
Το παιδί, κατά τις 4:00 το απόγευμα της ίδιας ημέρας, άρχισε να εμφανίζει ακατάσχετους εμετούς, κενώσεις αιμορραγικές ("Σκέτο αίμα!!!", μου φώναζε), αφυδατώθηκε, οπότε λόγω της βαρύτατης κατάστασής του, το διακόμισαν στο εφημερεύον νοσοκομείο. Αφού συνήλθα κάπως από την αναπάντεχη νυχτερινή ψυχρολουσία, άρχισα να ξανασκέφτομαι το περιστατικό, το χώρο και το περιβάλλον όπου διαδραματίσθηκε το γεγονός. Εδώ θα ήθελα να ανοίξω μια παρένθεση. Η εμπειρία τόσων ετών: δηλαδή η σωρεία λαθών, απογοητεύσεων και αποτυχιών, μαζί με πολύ υπομονή, με έχει διδάξει ότι, όταν με καλούν για πρώτη φορά σε ένα σπίτι για κάποιο άρρωστο παιδί, αυτό που εξετάζω τελευταία είναι το...άρρωστο παιδί! Πρώτα παρατηρώ την επίπλωση του χώρου και μετά το έμψυχο υλικό που διαβιεί στο χώρο και περιβάλλει τον άρρωστο. Αφού πάρω όσο μπορώ λεπτομερέστερα το ιστορικό, παρακολουθώντας με αρκετή προσοχή και διαβρωτικό χιούμορ τις αντιδράσεις των οικείων, φθάνω τελικά στην εξέταση του αρρώστου. Όταν βρέθηκα, λοιπόν, στην τραγική για εμένα κατοικία, συνάντησα εκτός από το ζευγάρι, τις δύο γιαγιάδες -τις συμπεθέρες- και τους δύο παππούδες. Οι συμπεθέρες με παρακολουθούσαν προσεκτικά -κάπως καχύποπτα- καθώς εξέταζα το παιδί, με το διεισδυτικό βλέμμα τους. Η μία φορούσε και τσεμπέρι. Να μην παραλείψω να αναφέρω ότι το παιδί ήταν το πρώτο της οικογένειας και... αγόρι. Θα έπαιρνε βέβαια το "υπερήφανο και ξακουστό" όνομα του πατέρα του αστυνομικού! Οι παππούδες -συμπέθεροι- στο μεταξύ, παρακολουθούσαν σιωπηλοί τις δραστηριότητες των συμβίων τους, διατηρώντας όμως ελαφρό υπομειδίαμα κάτω από τους "αρειμάνιους μύστακές" τους. Κλείνει η παρένθεση. Επισκέφτηκα το παιδί στο νοσοκομείο έντρομος για να διαπιστώσω "ιδίοις όμμασιν" την κατάστασή του. Όταν άρχισε να συνέρχεται, άρχισα κι εγώ να ερευνώ. Τι δεν είχε γίνει σωστά. Τι είχαν ή δεν είχαν κάνει οι γονείς και οι λοιποί συγγενείς στο μικρό άρρωστο. Έβαλα μάλιστα και τις δύο γιαγιάδες να ορκιστούν στη ζωή του εγγονού τους, μήπως "κατά λάθος" είχαν κάνει κάτι. Συνάντησα την επίμονη άρνησή τους. Η μία μάλιστα μου επαναλάμβανε ανιαρά, τη γνωστή ρήση "Του παιδιού μου το παιδί, είναι επτά φορές παιδί".
Κι όμως, είχα τις αμφιβολίες μου. Έγινα περισσότερο πιεστικός. Παρακλητικά και σχεδόν χωρίς ίχνος αξιοπρέπειας, επέμενα να μου πουν την αλήθεια. Οπότε τελικά και με "δάκρυα" στα μάτια ψέλλισε η μητέρα του αστυνομικού: Είχε δώσει στον εγγονό της δύο κουταλάκια πετιμέζι για να... καθαρίσει το έντερό του.
Καμία από τις οδηγίες μου δεν έλαβαν υπόψη. Με είχαν πλήρως αγνοήσει. Είναι πολύ δύσκολο να διαλύσει κανείς τα στερεότυπα, τις συνήθειες και τις δοξασίες. Η λύση πάντως είχε βρεθεί. Σκεφτείτε τη θέση μου, αν δεν έκανε η γιαγιά την ομολογία και πάθαινε κάτι το παιδί. Η ψυχική ηρεμία μου -όπως και η υγεία του παιδιού- είχε αρχίσει να αποκαθίσταται. Δυστυχώς, οι εφιαλτικές στιγμές της αγωνίας και του... εξευτελισμού, έχουν παραμείνει βαθιά χαραγμένες στη μνήμη μου και με συνοδεύουν έκτοτε... εσαεί! Ο "ευπατρίδης" αστυνομικός, κατόπιν αυτού, μου ζήτησε συγγνώμη!! Δεν μπορούσα όμως εγώ να συνεχίσω τις επαγγελματικές σχέσεις με πελάτες... τέτοιου είδους.
Σήμερα, μετά τόσα χρόνια, όταν διηγούμαι το περιστατικό στους φοιτητές για να επιστήσω την προσοχή τους στις δυσκολίες που τους αναμένουν -κυρίως στους αδιάφορους- ερωτώ αν γνωρίζουν τι είναι το πετιμέζι. Οι περισσότεροι έχουν πλήρη άγνοια. Παρ' όλο που η μόρφωση είναι το μοναδικό πράγμα στον κόσμο που υπάρχει σε αφθονία και από αυτό μπορεί ο άνθρωπος να πάρει όσο θέλει. Δεν γίνεται συχνά καμία προσπάθεια.
Πετιμέζι, σύμφωνα με το λεξικό, είναι παχύρρευστο υγρό, που παράγεται από συμπύκνωση του μούστου με βράσιμο για πολλή ώρα, σε σιγανή φωτιά.
Και η συμπατριώτισσά μου, η Πυργιανή, δεν τολμούσε, φανερά τουλάχιστον, να κατηγορήσει την πεθερά της.
Άδικα λένε ότι: "Η μεγαλύτερη επιπλοκή και της πιο απλής αρρώστιας είναι η γιαγιά";

ΗΟΜΕPAGE

<<< Προηγούμενη σελίδα