ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙI
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Β.
ΣΥΡΙΟΠΟΥΛΟΥ
ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΩΝ 2003
Β. Συριοπούλου
Η πρόληψη των λοιμωδών νοσημάτων
με τούς εμβολιασμούς αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της ανοσολογίας
τον αιώνα που πέρασε. Η σωστή ανοσοποίηση, στη μικρότερη δυνατή ηλικία, αποτελεί
απαραίτητη προϋπόθεση για την αποφυγή της νόσησης. Η κατάλληλη ηλικία για ανοσοποίηση
έναντι συγκεκριμένης νόσου επιλέγεται με βάση την ηλικία που απαντά συχνότερα
η νόσος και την ικανότητα του οργανισμού να αναπτύξει αντισώματα. Στο χρονοδιάγραμμα
εμβολιασμών, που προτείνεται από τους ειδικούς, αναφέρονται οι μικρότερες ηλικίες
που μπορεί να ανοσοποιηθεί ένα άτομο, χωρίς να επηρεάζεται η ικανοποιητική αντισωματική
απάντηση (πίνακας 1).
Η ευρεία χρήση των εμβολίων είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση ή εξαφάνιση
πολλών λοιμωδών νόσων από τις αναπτυγμένες χώρες. Σύμφωνα με επιδημιολογικά
δεδομένα, προκειμένου να εξαφανιστεί μια νόσος, απαιτείται υψηλό ποσοστό (>90%)
εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού. Η γνώση ορισμένων βασικών αρχών για τους
εμβολιασμούς αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη σωστή εφαρμογή τους και την
αύξηση του ποσοστού των εμβολιασθέντων με τις απαραίτητες δόσεις, στην κατάλληλη
ηλικία (πίνακας 2).
Υπενθυμίζουμε ορισμένες από τις βασικές αρχές: 1) Η ανοσοποίηση ενός ατόμου
πρέπει να γίνεται στη μικρότερη δυνατή ηλικία, για να προλαμβάνεται η νόσηση.
2) Η μικρότερη ηλικία που μπορεί να χορηγηθούν τα πολυδύναμα εμβόλια καθορίζεται
από τα αντιγόνα που περιέχουν, π.χ. το HIB + HepB (Procomvax) δεν χορηγείται
<2 μηνών (δηλαδή στη γέννηση, όταν η μητέρα είναι HbsAg+), γιατί το HIB συνιστάται
από την ηλικία των 2 μηνών ή το HepA + HepB (Twinrix) δεν χορηγείται <2 ετών,
αφού το HepA συνιστάται μετά το 2ο χρόνο της ζωής. 3) Η ταυτόχρονη χορήγηση
εμβολίων συνιστάται, γιατί δεν επηρεάζει την αντισωματική απάντηση και δεν αυξάνει
τις ανεπιθύμητες ενέργειες, επομένως τα πολυδύναμα εμβόλια πρέπει να προτιμώνται.
4) Τα μεσοδιαστήματα εμβολιασμού πρέπει να τηρούνται, προκειμένου να έχουμε
ικανοποιητική ανοσολογική απάντηση (ελάχιστο μεσοδιάστημα 4 εβδομάδων είναι
απαραίτητο, διαφορετικά το εμβόλιο πρέπει να επαναλαμβάνεται). Συνήθως, μεταξύ
αδρανοποιημένων ή νεκρών εμβολίων απαιτείται μεσοδιάστημα ενός μηνός και μεταξύ
ζώντων εξασθενημένων δύο μηνών. Εάν τα μεσοδιαστήματα μεταξύ των εμβολιασμών
είναι μεγαλύτερα από τα αναγραφόμενα στον πίνακα 1, τονίζεται ότι δεν πρέπει
να επαναλαμβάνονται δόσεις, αλλά να συνεχίζεται ο εμβολιασμός για τη συμπλήρωση
του αριθμού των δόσεων. 5) Το μεσοδιάστημα μεταξύ της 1ης και της 2ης δόσης
HepB μπορεί να είναι 2 μήνες και 1ης με 3ης 4 μήνες. 6) Το DTaP4 μπορεί να γίνει
6 μήνες μετά το DTaP3. 7) Η 3η δόση Polio τον 6ο μήνα δεν είναι απαραίτητη,
επίσης όταν συνιστάται το μικτό σχήμα εμβολιασμού για την πολιομυελίτιδα (2
πρώτες δόσεις IPV και 2 επόμενες OPV), το ελάχιστο μεσοδιάστημα IPV-OPV πρέπει
να είναι >_ 6μήνες. 8) Όταν χρησιμοποιούνται εμβόλια από νεκρούς ιούς, η
ανοσολογική ανταπόκριση και η διάρκεια της ανοσίας υπολείπονται σε σχέση με
αυτές που προκαλούνται από ζώντες εξασθενημένους ιούς. Επίσης, η ανοσία που
αποκτάται μετά από φυσική λοίμωξη συνήθως είναι πιο ικανοποιητική σε διάρκεια
και ένταση από αυτή που προκύπτει μετά από τον εμβολιασμό. 9) Τα εμβόλια από
ζώντες εξασθενημένους ιούς ή μικρόβια πρέπει να αποφεύγονται σε άτομα με συγγενή
ή επίκτητη διαταραχή του ανοσολογικού συστήματος, γιατί πολύ σπάνια μπορεί να
προκαλέσουν νόσο. 10) Ο εμβολιασμός πρέπει να αναβάλλεται κατά τη διαδρομή οξέων
εμπύρετων νοσημάτων, σε άτομα που παίρνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα και κατά
την εγκυμοσύνη. Η αναβολή του εμβολιασμού κατά την εγκυμοσύνη αποτελεί γενική
τακτική. Επειδή, όμως, κανένα εμβόλιο δεν έχει ενοχοποιηθεί για οποιαδήποτε
βλάβη στο έμβρυο, δεν συνιστάται έκτρωση αν κατά λάθος εμβολιασθεί μία έγκυος
με οποιοδήποτε εμβόλιο.
ΠΙΝΑΚΑΣ 1
Το χρονοδιάγραμμα εμβολιασμών πρέπει να αναπροσαρμόζεται κάθε χρόνο σύμφωνα
με τις νέες γνώσεις στον τομέα της ανοσοποίησης, τα νέα εμβόλια ή τους νέους
συνδυασμούς εμβολίων που διατίθενται και τα επιδημιολογικά δεδομένα κάθε χώρας.
Για το έτος 2003, το χρονοδιάγραμμα που προτείνεται για την Ελλάδα φαίνεται
στον πίνακα 1. Οι τροποποιήσεις αφορούν στο εμβόλιο της πολιομυελίτιδας (δύο
αρχικές δόσεις IPV και δύο OPV) και την προσθήκη των νέων εμβολίων μηνιγγιτιδόκοκκου,
πνευμονιόκοκκου και ανεμευλογιάς. Η χορήγηση μικτού σχήματος εμβολιασμού κατά
της πολιομυελίτιδας κρίθηκε σκόπιμη ύστερα από την πρόσφατη, τον Ιούνιο 2002,
διακήρυξη της Ευρώπης ως ελεύθερης κρουσμάτων πολιομυελίτιδας από φυσικό ιό,
σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
ΠΙΝΑΚΑΣ 2
Η πρόσφατη κυκλοφορία πολλών πολυδύναμων εμβολίων, 5-δύναμων και 6-δύναμων διευκολύνει
την ταυτόχρονη ανοσοποίηση με πολλά αντιγόνα και λιγότερες ενέσεις. Με βάση
το χρονοδιάγραμμα (πίνακας 1), τα εμβόλια μπορούν να χορηγούνται μεμονωμένα
ή ως πολυδύναμα, αρκεί να τηρούνται τα απαραίτητα μεσοδιαστήματα μεταξύ των
δόσεων και να συμπληρώνονται οι απαραίτητες δόσεις στην κατάλληλη ηλικία (πίνακας
2). Για την καλύτερη εμβολιαστική κάλυψη με τις λιγότερες ενέσεις προτείνεται
το χρονοδιάγραμμα με τα 6-δύναμα εμβόλια που φαίνεται στον πίνακα 3.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Centers for Disease
Control and Prevention. General recommendations on Immunization. Recommendations
of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR. 2002; 51(No.
RR-2):1-35.
Centers for Disease Control and Prevention. Recommended Childhood and Adolescent
Immunization Schedule Recommendations of the Advisory Committee on Immunization
Practices (ACIP). MMWR 2003; 52(04):1-4.
Pickering L, ed. 2000 Red Book: Report of the Committee on Infectious Diseases.
25th Elk Grove Village, IL: American Academy of Pediatrics, 2000, p1.
ΗΟΜΕPAGE
