ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ
Λοιμώξεις του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Μ. ΠΑΠΑΓΡΗΓΟΡΙΟΥ-ΘΕΟΔΩΡΙΔΟΥ

ΠΡΟΛΗΨΗ ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗΣ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑΣ
Μ. Παπαγρηγορίου - Θεοδωρίδου

Τα μέτρα πρόληψης της μικροβιακής μηνιγγίτιδας περιλαμβάνουν τη χημειοπροφύλαξη και την ενεργετική ανοσοποίηση με εμβολιασμούς. Όπως είναι γνωστό, ο φόβος και ο πανικός για τη μεταδοτικότητα του μηνιγγιτιδόκοκκου και του αιμόφιλου της ινφλουέντζας τύπου b είναι υπερβολικός σε σχέση με τις πιθανότητες εμφάνισης δευτερογενούς κρούσματος στο περιβάλλον του ασθενούς.
Η χορήγηση αντιμικροβιακών φαρμάκων, κυρίως για χημειοπροφύλαξη, συμβάλλει στον εφησυχασμό των ατόμων της κοινότητας. Το ψευδές, όμως, αυτό αίσθημα ασφάλειας μπορεί να αποβεί και επικίνδυνο, αν υποκαταστήσει την ενεργό επιτήρηση για την αναγνώριση ενός νέου κρούσματος. Στον πίνακα 1 αναγράφονται ορισμένα στοιχεία που αφορούν στη χημειοπροφύλαξη. Θα πρέπει όμως πάντα να τονίζεται ότι η χημειοπροφύλαξη δεν προλαμβάνει την επωαζόμενη λοίμωξη.
Η χορήγηση του φαρμάκου, εφ' όσον κρίνεται σκόπιμη, πρέπει να είναι έγκαιρη και να γίνεται μόνο σε άτομα με αυξημένο κίνδυνο (οικογενειακό περιβάλλον, άτομα βρεφονηπιακών σταθμών).
Στον πίνακα 2 αναγράφονται τα φάρμακα που χορηγούνται ανάλογα με την ηλικία. Διαφαίνεται ότι στο άμεσο μέλλον η χορήγηση των κινολονών, οφλοξασίνης, σιπροφλοξασίνης και της αζιθρομυκίνης, θα επεκταθεί και στην παιδική ηλικία λόγω της αποτελεσματικότητάς τους στη μείωση της φορείας, αλλά και του πλεονεκτήματος της ευκολότερης συμμόρφωσης.
Η κατάχρηση των αντιμικροβιακών φαρμάκων για χημειοπροφύλαξη, που παρατηρείται συχνά λόγω πανικού, μπορεί να περιορισθεί σημαντικά ή και να εκλείψει, εφόσον επεκταθούν τα προγράμματα εμβολιασμού που θα συμπεριλάβουν και νέα εμβόλια. Τα στοιχεία που υπάρχουν μέχρι σήμερα είναι εξαιρετικά ευοίωνα. Όπως είναι γνωστό, από το 1994 εφαρμόζεται και στη χώρα μας το εμβόλιο κατά του αιμοφίλου τύπου b. Υπενθυμίζεται ότι η επίπτωση των λοιμώξεων από Hib πριν την έναρξη του εμβολιασμού από 14 περιπτώσεις/100.000 παιδιών ηλικίας <5 ετών υπολογίζεται σήμερα σε 0,1 περίπτωση/100.000 παιδιά. Η εντυπωσιακή μείωση των διεισδυτικών λοιμώξεων από αιμόφιλο ινφλουέντζας τύπου b επετεύχθη με ποσοστά εμβολιασμού που δεν υπερέβαιναν το 40-50%, γεγονός που οφείλεται και στη μείωση της φορείας του Hib στο ρινοφάρυγγα των εμβολιαζομένων και κατά συνέπεια στη μείωση της διασποράς του μικροβίου στο περιβάλλον. Το εμβόλιο, από το 2002, περιλαμβάνεται στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού και χορηγείται σε 4 δόσεις (3 βασικές και 1 επανεμβολιασμός). Πρόσφατα στοιχεία από την Αγγλία δείχνουν (σχήμα 1) μικρή αλλά σταθερή αυξητική πορεία των περιπτώσεων διεισδυτικών λοιμώξεων από Hib, που αποδίδεται πιθανόν στη χορήγηση 3 δόσεων εμβολίου αντί 4, στη συνχορήγηση με άλλα εμβόλια (ακυτταρικού κοκκύτου) αλλά και στη μειωμένη πλέον έκθεση των ατόμων της κοινότητας σε λοιμώξεις με Hib.
Από τα στοιχεία του μικροβιολογικού εργαστηρίου του Νοσοκομείου Παίδων "Αγία Σοφία" (σχήμα 2) φαίνεται ότι το 2002 υπάρχει αύξηση των περιστατικών με λοίμωξη από Hib, αλλά και από τύπους αιμοφίλου χωρίς κάψα. Οι παρατηρήσεις αυτές ίσως να προοιωνίζουν νέες μεταβολές στην επιδημιολογία, για τις οποίες είναι αναγκαία η συνεχής επιτήρηση.
Το συζευγμένο εμβόλιο για το μηνιγγιτιδόκοκκο τύπου C αναπτέρωσε τις ελπίδες για τη δημιουργία αποτελεσματικής πρόληψης της νόσου. Στη Βρετανία, που εφαρμόσθηκε από το 1999 σε εθνικό επίπεδο, επέφερε μείωση της νόσου και των θανάτων κατά 90%. Εξάλλου, η καταγραφή των περιπτώσεων μηνιγγιτιδοκοκκικής λοίμωξης ομάδας C ανάλογα με την ηλικία έδειξε την ανάγκη επέκτασης του εμβολιασμού και σε άτομα ηλικίας >20 ετών.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι πρόσφατη δημοσίευση σύμφωνα με την οποία, μετά το μαζικό εμβολιασμό με το συζευγμένο εμβόλιο μηνιγγιτιδόκοκκου οροομάδας C, διαπιστώθηκε μείωση της φορείας της οροομάδας C σε εφήβους που δεν είχαν εμβολιασθεί κατά 67%. Το γεγονός αυτό πιστοποιεί την επίδραση στη συλλογική ανοσία και του συζευγμένου μηνιγγιτιδοκοκκικού εμβολίου. Θα πρέπει ακόμα να σημειωθεί ότι, παρ' όλο που τα επιδημιολογικά στοιχεία της χώρας μας δεν συνηγορούν υπέρ της μαζικής εφαρμογής του εμβολίου, μετά το 2001 έχει εμβολιασθεί περισσότερο από το ήμισυ του παιδικού πληθυσμού. Οι περιπτώσεις μηνιγγίτιδας από οροομάδα C έχουν μειωθεί από 63% το 1997 σε 6,2% το 2002. Η μείωση των περιπτώσεων είχε ήδη αρχίσει και πριν από την εφαρμογή του εμβολίου, όμως, με τα νέα δεδομένα για την επίδραση του εμβολίου στη συλλογική ανοσία, είναι πιθανόν να έχει συντελέσει και ο εμβολιασμός στη συνεχιζόμενη μείωση.
Η αποτελεσματική πρόληψη των μηνιγγιτιδοκοκκικών λοιμώξεων και από άλλες οροομάδες μηνιγγιτιδόκοκκου διαφαίνεται εφικτός στόχος στο άμεσο μέλλον, με την παρασκευή και νέων εμβολίων.
Η αρχική προσπάθεια πρόληψης των πνευμονιοκοκκικών λοιμώξεων περιελάμβανε την εφαρμογή των πολυσακχαριδικών εμβολίων (1977-14δύναμο, 1983-23δύναμο). Όμως, είναι γνωστό ότι τα παραπάνω εμβόλια δεν είναι ανοσογόνα για παιδιά ηλικίας <2 ετών. Η παρασκευή συζευγμένου με πρωτεΐνες εμβολίου ήταν δυσχερής λόγω των πολλών πολυσακχαριτών που περιλαμβάνει. Το πρώτο συζευγμένο με πρωτεΐνη εμβόλιο είναι 7δύναμο (Prevenar) και ήδη χορηγείται στις ΗΠΑ από τον 2/2000. Στη χώρα μας αναμένεται εντός των επόμενων μηνών. Τα πρώτα αποτελέσματα από την εφαρμογή του είναι εντυπωσιακά. Η διεισδυτική πνευμονιοκοκκική νόσος μειώθηκε κατά 87% σε παιδιά ηλικίας <1 έτους και κατά 58% σε παιδιά ηλικίας <2 ετών.
Εκτός, όμως, από την προστασία των εμβολιαζομένων παιδιών, σύμφωνα με μελέτη των Black και συνεργατών, το νέο εμβόλιο επηρεάζει τη συλλογική ανοσία, αφού οι πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις στο οικογενειακό περιβάλλον των εμβολιασθέντων παιδιών μειώθηκαν στις ηλικίες 20-39 ετών (ηλικία γονέων) κατά 58% και στην ηλικία άνω των 60 ετών (ηλικία παππού - γιαγιάς) κατά 15%. Η αποτελεσματικότητα του εμβολίου, όπως και η βελτίωσή του με την προσθήκη και άλλων οροτύπων (9δύναμο - 11δύναμο - 13δύναμο), αναμένεται να συμβάλλει ουσιαστικά στην ευρύτερη αποδοχή και εφαρμογή του εμβολίου.
Οι προοπτικές για την πρόληψη των μικροβιακών λοιμώξεων του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος είναι αισιόδοξες, αφού η εξέλιξη της μοριακής βιολογίας θα οδηγήσει στην παρασκευή νέων εμβολίων με περισσότερους ορότυπους και τα εμβόλια που ήδη χρησιμοποιούνται αποδεικνύονται προστατευτικά, όχι μόνο για τον εμβολιαζόμενο, αλλά και για το άμεσο περιβάλλον του.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Βlack S, Shinefield H, Fireman B, Hansen J, Austrian R, Malinoski F. Impact since licensure of seven valent pneumococcal conjujate vaccine on disease epidemiology within Northern California Kaiser Permanehte (NCKP). ESPID 2003, 21st Annual meeting Sicily.
Committee on Infectious Disease Chemoprophylaxis for meningococcal infections 398-400, 2000 Red Book. 25th Elk Grove Village, III: American Academy of Pediatrics, 2000.
Garner D, Weston V. Effectiveness of vaccination for Haemophilus influenzae type b. Lancet 2003; 361:395-96.
Heath PT, McVernon J. The UK Hib vaccine experience. Arch Dis Child 2002; 86:396-99.
McIntosh Booy R. Invasive pneumococcal disease in England and Wales: what is the true burden and what is the potential for prevention using 7 valent pneumococcal conjugate vaccine? Arch Dis Child 2002; 86:403-406.
Peltola Heikki. Prophylaxis of bacterial meningitis. Infect Dis Clin 13(3):685-689.
Pelton S, O' Klein J. The future of Pneumococcal conjugate vaccines for Prevention of Pneumococcal Diseases in Infants and Children. Pediatrics 2002; 110:805-814.
Ramsay M, Andrews N, Trotter C, Kaczmarski E, Miller E. Herd immunity from meningococcal serogroup C conjugate vaccination in England: database analysis. BMJ 2003; 326:365-366.
Salleras L et al. Dramatic deeline of serogroup C Meningococcal disease in Catalonia (Spain) after a mass vaccination campaign with meningococcal C conjugated vaccine. Vaccine 2003; 21(7-8):729-733.

ΗΟΜΕPAGE

<<< Προηγούμενη σελίδα