Διαβήτης και φροντίδα
των ποδιών
Μην αφήσετε το διαβήτη να φτάσει στα άκρα - Προλάβετε τον ακρωτηριασμό
12/05
Οκτώ στα 10 άτομα με διαβήτη
που αντιμετωπίζουν μία από τις σοβαρότερες επιπλοκές της νόσου, το "διαβητικό
πόδι", μπορούν να αποφύγουν όσα συνεπάγεται αυτή η επικίνδυνη έως και μοιραία
κατάσταση.
Η ελάττωση του ποσοστού ακρωτηριασμών σε διαβητικούς ασθενείς έως και 85% είναι
ο στόχος της φετινής ενημερωτικής εκστρατείας του Εθνικού Κέντρου Έρευνας, Πρόληψης
και Θεραπείας του Σακχαρώδη Διαβήτη και των Επιπλοκών του (Ε.ΚΕ.ΔΙ.) με αφορμή
την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη, που ήταν στις 14 Νοεμβρίου 2005. Η ενημερωτική
εκστρατεία τελεί υπό την αιγίδα του Δήμου Αθηναίων.
Τα στοιχεία είναι συγκλονιστικά. Στα 200 εκατομμύρια ατόμων με διαβήτη σε ολόκληρο
τον κόσμο, έως 5% των ατόμων με διαβήτη σε ανεπτυγμένες χώρες έχουν έλκη του
ποδιού, ενώ ένας στους 6 διαβητικούς θα παρουσιάσει ένα έλκος στα κάτω άκρα
κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Εθνικού Κέντρου Έρευνας, Πρόληψης και Θεραπείας του
Σακχαρώδους Διαβήτη, καθηγητή Παθολογίας των Ιατρικών Σχολών των Πανεπιστημίων
Αθηνών και Ουλμ Γερμανίας κ. Σωτήρη Ράπτη, κάθε χρόνο περισσότερα από τρία εκατομμύρια
θάνατοι αποδίδονται σε αίτια που συνδέονται με το διαβήτη, ο οποίος είναι σήμερα
η τέταρτη αιτία θανάτου στις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες. Επιβάλλεται λοιπόν
η ανάληψη δράσης για την αναχαίτιση της επιδημίας του διαβήτη και για τον περιορισμό
των συχνά καταστροφικών συνεπειών της νόσου στα άτομα που προσβάλλει.
Με αυτό το σκεπτικό η Διεθνής Ομοσπονδία για το Διαβήτη (IDF) θέτει φέτος ένα
δύσκολο στόχο: να διαδοθεί και να προωθηθεί το μήνυμα ότι είναι δυνατή η ελάττωση
του ποσοστού ακρωτηριασμών έως και κατά 85% μέσω της πρόληψης, της επιθετικής
αντιμετώπισης του υπάρχοντος διαβήτη και της παροχής κατάλληλης εκπαίδευσης
στους διαβητικούς και στους επαγγελματίες της υγείας. Σημειώνεται ότι έως 70%
του συνόλου των ακρωτηριασμών των κάτω άκρων σχετίζονται με τον διαβήτη.
Παρόλο που πολλές σοβαρές επιπλοκές, όπως η νεφρική ανεπάρκεια, η τύφλωση, το
έμφραγμα ή το εγκεφαλικό επεισόδιο και η νευροπάθεια, μπορούν να παρουσιαστούν
στους διαβητικούς, οι επιπλοκές του ποδιού είναι εκείνες που προξενούν τις μεγαλύτερες
απώλειες από οικονομικής και ανθρώπινης πλευράς.
Όπως εξήγησε ο καθηγητής κ. Σ. Ράπτης, τα άτομα με διαβήτη διατρέχουν σοβαρό
κίνδυνο βλάβης των νεύρων εξαιτίας του διαβήτη (νευροπάθεια) και εμφάνισης προβλημάτων
στην κυκλοφορία του αίματος στα πόδια (ισχαιμία). Το μούδιασμα και η απώλεια
της αίσθησης της αφής στα πόδια αποτελούν τη συνηθέστερη ένδειξη της διαβητικής
νευροπάθειας. Η νευροπάθεια μπορεί ορισμένες φορές να προκαλέσει σοβαρό πόνο,
αλλά συνήθως δεν γίνεται αντιληπτή.
Τόσο η νευροπάθεια όσο και η ισχαιμία μπορούν να οδηγήσουν σε έλκη του ποδιού
και να επιβραδύνουν την επούλωση των πληγών. Οι λοιμώξεις σε αυτές τις πληγές
μπορεί να καταλήξουν σε ακρωτηριασμό. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται "διαβητικό
πόδι" και αποτελεί το συχνότερο αίτιο νοσηλείας στα άτομα με διαβήτη.
Για τα περισσότερα άτομα που έχουν χάσει ένα πόδι, η ζωή δεν θα γίνει ποτέ ξανά
φυσιολογική. Ο ακρωτηριασμός μπορεί να συνεπάγεται δια βίου εξάρτηση από τη
βοήθεια τρίτων, ανικανότητα για εργασία και μεγάλη δυστυχία. Στις περισσότερες
περιπτώσεις η επιθετική αντιμετώπιση του διαβητικού ποδιού μπορεί να προλάβει
τους ακρωτηριασμούς. Ακόμη και όταν πραγματοποιείται ο ακρωτηριασμός, το άλλο
πόδι και η ζωή του ανθρώπου μπορούν να σωθούν με καλή παρακολούθηση και φροντίδα
από μία εξειδικευμένη ομάδα ειδικών για την περιφερική αγγειοπάθεια και το διαβητικό
πόδι.
Διαβήτης
και φροντίδα των ποδιών
Τι προκαλεί τα έλκη του διαβητικού ποδιού;
- Βλάβη των νεύρων (περιφερική νευροπάθεια)
- Συνήθεις παραμορφώσεις όπως κότσι (σφυροδακτυλία) και κάλους ή πόδια ασυνήθιστου
σχήματος για τα οποία είναι δύσκολο να βρει κανείς παπούτσια
- Κακή κυκλοφορία στα πόδια (περιφερική αγγειοπάθεια)
- Τραυματισμοί που αρχικά μπορεί να φαίνονται ασήμαντοι.
Λοίμωξη
Όταν το δέρμα έχει ρωγμές, βακτήρια μπορούν να μολύνουν το πόδι. Στα άτομα με
διαβήτη που έχουν μειωμένη αίσθηση του πόνου ή κακή κυκλοφορία του αίματος,
η επούλωση των τραυματισμών είναι αργή και η ικανότητα του σώματος να καταπολεμήσει
μία λοίμωξη μπορεί να είναι εξασθενημένη. Τα σημεία της λοίμωξης συνήθως εντοπίζονται
δύσκολα, και αυτό συμβαίνει όταν η λοίμωξη έχει γίνει πια πολύ σοβαρή.
Θεραπεία
Προκειμένου να αντιμετωπιστεί ένα άτομο με έλκος διαβητικού ποδιού, θα πρέπει
να εφαρμοστούν οι ακόλουθες αρχές:
- Ανακούφιση της πίεσης στο πόδι
- Διόρθωση της κακής κυκλοφορίας αίματος στο πόδι
- Αντιμετώπιση της λοίμωξης
- Καλός έλεγχος του διαβήτη, της αρτηριακής πίεσης και των λιπιδίων του αίματος
- Καθαρισμός και επίδεση των τραυμάτων και αφαίρεση του σκληρού δέρματος και
των νεκρών ιστών
- Εκπαίδευση των ατόμων με διαβήτη και των συγγενών τους
- Προσδιορισμός του αιτίου των ελκών και υποστήριξη των ατόμων για την πρόληψη
υποτροπών.
Η ιδανική αντιμετώπιση στην πρόληψη και στη θεραπεία των προβλημάτων του διαβητικού
ποδιού περιλαμβάνει: Τακτική εξέταση του ποδιού, αναγνώριση του ποδιού που βρίσκεται
σε κίνδυνο λόγω κακής κυκλοφορίας, εκπαίδευση των διαβητικών και των επαγγελματιών
υγείας, κατάλληλα υποδήματα και ταχεία αντιμετώπιση όλων των προβλημάτων του
ποδιού.
Πάντως, η μείωση του κινδύνου που διατρέχουν οι διαβητικοί ασθενείς δεν είναι
εύκολη υπόθεση, καθώς απαιτείται μία ολοκληρωμένη, διεθνής προσέγγιση που να
περιλαμβάνει άτομα, επαγγελματίες της υγείας, εθνικές υγειονομικές αρχές, την
κοινότητα και τον ιδιωτικό τομέα.
Για την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη έχει δημιουργηθεί ιστοσελίδα, από όπου οι ενδιαφερόμενοι
μπορούν να συλλέξουν περισσότερες πληροφορίες. Η ηλεκτρονική διεύθυνση είναι
http://www.diabetes-day.gr