"Ένοχη" για το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου μια ορμόνη 12/05
Τα μυστικά του συνδρόμου
ευερέθιστου εντέρου ή της "σπαστικής κολίτιδας", όπως τη γνωρίζουν
πολλοί ασθενείς, "κρύβονται" σε μία ορμόνη, η οποία διαμορφώνει ακόμα
και τη διάθεση του ανθρώπου. Το καλοήθες αλλά εξαιρετικά ενοχλητικό αυτό νόσημα,
που ταλαιπωρεί περισσότερο από ένα εκατομμύριο Έλληνες, εκδηλώνεται με συμπτώματα
όπως πόνους στην κοιλιά, δυσφορία, μετεωρισμό (τυμπανισμό) και δυσκοιλιότητα
ή διάρροια.
Στο θέμα αυτό αναφέρθηκε ο καθηγητής Γαστρεντερολογίας της Ιατρικής Σχολής του
Πανεπιστημίου Αθηνών Σπύρος Λαδάς, με αφορμή τις ανακοινώσεις που έγιναν στην
Ενωμένη Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Γαστρεντερολογίας, κατά τη διάρκεια του Πανευρωπαϊκού
Συνεδρίου Γαστρεντερολογίας που πραγματοποιήθηκε στην Κοπεγχάγη.
Μετά από 50 χρόνια ερευνών, πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι σημαντικό ρόλο στην
εκδήλωση του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου διαδραματίζει η σεροτονίνη. Πρόκειται
για μια ορμόνη η οποία κατά 95% βρίσκεται στο γαστρεντερικό σύστημα και ρυθμίζει
την κινητικότητά του, την αντίληψη του πόνου και τις εκκριτικές λειτουργίες
του πεπτικού σωλήνα. Οι διαταραχές στη δράση της σεροτονίνης φαίνεται ότι σχετίζονται
με το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Σεροτονίνη επίσης υπάρχει και στο κεντρικό
νευρικό σύστημα, όπου εμπλέκεται στη δημιουργία του συναισθήματος.
Σύμφωνα με τον κ. Λαδά, η αιτία που προκαλεί το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου
δεν είναι πλήρως κατανοητή και οι επιστήμονες το αποδίδουν σε διάφορους μηχανισμούς.
Εκτός από το ρόλο της σεροτονίνης, στην παθογένειά του εμπλέκονται η σπλαγχνική
υπερευαισθησία, η παθολογική κινητικότητα του εντέρου, πιθανώς λοιμώξεις του
πεπτικού ή επιδράσεις του περιβάλλοντος όπως άγχος (stress) και ορισμένες τροφές.
Προς το παρόν, εξηγεί ο κ. Λαδάς, στις ευρωπαϊκές χώρες δεν διατίθεται αποτελεσματική
θεραπεία για τα πολλαπλά συμπτώματα του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου. Η παραδοσιακή
αντιμετώπιση της πάθησης περιλαμβάνει την οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ ιατρού
και ασθενούς και συστάσεις για αλλαγές στον τρόπο ζωής, δηλαδή αλλαγές στη διατροφή,
άσκηση και μείωση του άγχους. Οι μέχρι σήμερα θεραπευτικές αγωγές έχουν σκοπό
την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του συνδρόμου και περιλαμβάνουν δίαιτα πλούσια
σε φυτικές ίνες και χορήγηση ήπιων καθαρτικών για τη δυσκοιλιότητα, αντισπασμωδικά
για τον πόνο στην κοιλιά ή τη δυσφορία και αντιδιαρροϊκά για τη διάρροια. Οι
παραπάνω θεραπευτικές προσεγγίσεις δεν καλύπτουν την κλινική ανάγκη για μία
καλά ανεκτή και αποτελεσματική συνολική αντιμετώπιση των πολλαπλών συμπτωμάτων
του συνδρόμου.
Σύνδρομο
ευερέθιστου εντέρου
Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου είναι μία χρόνια, υποτροπιάζουσα, λειτουργική
διαταραχή του παχέος εντέρου στην οποία δεν αναγνωρίζεται κάποια οργανική αιτία
και εκδηλώνεται με πολλαπλά συμπτώματα. Σε αυτά περιλαμβάνονται ο πόνος στην
κοιλιά και η δυσφορία, ο τυμπανισμός και η παθολογική λειτουργία κένωσης του
εντέρου, όπως δυσκοιλιότητα, διάρροια ή εναλλαγή αυτών των δύο.
Οι ασθενείς μπορεί να κατηγοριοποιηθούν σε τρεις ομάδες ως εξής: ασθενείς με
σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου με δυσκοιλιότητα (ΣΕΕ-ΔΥ), με διάρροια (ΣΕΕ-ΔΙ)
ή ασθενείς που έχουν κατά περιόδους εναλλαγές δυσκοιλιότητας και διάρροιας (ΣΕΕ-Ε).
Ο πόνος στην κοιλιά και η δυσφορία είναι συνήθως το πρωτεύον και πιο προβληματικό
σύμπτωμα, ενώ ο τυμπανισμός απασχολεί το 80% των πασχόντων.
Η συχνότητα εμφάνισης του συνδρόμου ποικίλλει από χώρα σε χώρα, αλλά εκτιμάται
ότι στις δυτικές χώρες προσβάλλει περίπου το 10% έως 15% του γενικού πληθυσμού.
Οι μελέτες αποκαλύπτουν ότι το πρόβλημα εκδηλώνεται πιο συχνά στις γυναίκες
όλων των ηλικιών σε σχέση με τους άνδρες.
Η διάγνωση του συνδρόμου γίνεται συνήθως με βάση το ιστορικό του ασθενούς και
την κλινική εξέταση, ενώ σε λίγους ασθενείς απαιτείται έλεγχος για να αποκλειστούν
νοσήματα που έχουν παρόμοια συμπτώματα με αυτά του ευερέθιστου εντέρου. Οι επιστήμονες
εκτιμούν ότι κατά μέσο όρο απαιτούνται 3 χρόνια μέχρι να τεθεί η σωστή διάγνωση
και συχνά οι ασθενείς υποβάλλονται σε λανθασμένες εξετάσεις και θεραπείες για
μακρό χρονικό διάστημα.
Κοινωνικός αντίκτυπος
Το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου επηρεάζει την ποιότητα ζωής των ασθενών
επιδρώντας στην ικανότητά τους να εργαστούν και να δραστηριοποιηθούν κοινωνικά.
Το σύνδρομο επηρεάζει την ποιότητα ζωής σε σημαντικότερο βαθμό από όσο οι ημικρανίες,
το άσθμα, η κατάθλιψη και ο διαβήτης.
Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι επηρεάζει αρνητικά τις δραστηριότητες αναψυχής,
τα ταξίδια, τη σεξουαλική λειτουργία, την ελεύθερη διατροφή και τον ύπνο, ενώ
είναι η δεύτερη κύρια αιτία για απουσία από την εργασία μετά το κοινό κρυολόγημα.
Οι πάσχοντες απουσιάζουν κατά μέσο όρο από την εργασία ή το σχολείο 13 μέρες
το χρόνο, υποβάλλονται σε περισσότερες χειρουργικές επεμβάσεις, όπως σκωληκοειδεκτομή
και γυναικολογικές επεμβάσεις, πιθανώς λόγω λανθασμένης διάγνωσης, και δαπανούν
σημαντικά ποσά για συχνές επισκέψεις στους ιατρούς και για φαρμακευτική αγωγή
περιορισμένης αποτελεσματικότητας