Ελπίδες για τη θεραπεία του πολλαπλού
μυελώματος δίνει το νέο φάρμακο bortezomib 11/05

<<< Προηγούμενη σελίδα

 

Περίπου τετρακόσιοι Έλληνες προσβάλλονται κάθε χρόνο από μία νεοπλασματική νόσο του αίματος, το πολλαπλό μυέλωμα. Πρόκειται για μία διαταραχή των πλασματοκυττάρων του μυελού των οστών και η ετήσια συχνότητα της νόσου υπολογίζεται ότι είναι 4 άτομα ανά 100.000 πληθυσμού. Το πολλαπλό μυέλωμα δεν αντιμετωπίζεται εύκολα και οι στόχοι της διαθέσιμης σήμερα θεραπείας είναι η ανακούφιση από τα συμπτώματα της νόσου και η παράταση της επιβίωσης των ασθενών όσο το δυνατόν περισσότερο. Ελπίδες για ακόμα καλύτερη αντιμετώπιση της νόσου προσφέρουν νέες θεραπείες, η εφαρμογή των οποίων έχει ήδη εγκριθεί από τους αρμόδιους αμερικανικούς και ευρωπαϊκούς οργανισμούς.

Τι είναι το πολλαπλό μυέλωμα;
Όπως μας εξηγεί ο κ. Κωνσταντίνος Ζέρβας, Αναπληρωτής Διευθυντής της Αιματολογικής Κλινικής του Θεαγένειου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, το πολλαπλό μυέλωμα είναι νεοπλασματική νόσος που προσβάλλει άτομα κυρίως μεγάλης ηλικίας, αφού ο μέσος όρος ηλικίας των ασθενών είναι τα 65 έτη. Μόλις το 2% των ασθενών έχει ηλικία μικρότερη από 40 έτη. Στο πολλαπλό μυέλωμα τα νεοπλασματικά κύτταρα είναι τα πλασματοκύτταρα που υπάρχουν στο μυελό των οστών. Η φυσιολογική αποστολή των πλασματοκυττάρων είναι η παραγωγή των ανοσοσφαιρινών, δηλαδή των αντισωμάτων. Καθώς ο αριθμός των νεοπλασματικών πλασματοκυττάρων στο μυελό των οστών αυξάνει, η φυσιολογική λειτουργία του μυελού των οστών, που είναι η παραγωγή των έμμορφων στοιχείων που κυκλοφορούν στο αίμα διαταράσσεται, με αποτέλεσμα την ανεπάρκειά του. Η ανεπάρκεια αυτή του μυελού των οστών εκδηλώνεται κυρίως με τη μορφή της αναιμίας, που προκαλεί εύκολη κόπωση στους ασθενείς. Τα νεοπλασματικά πλασματοκύτταρα, εκτός από τις ανοσοσφαιρίνες, εκκρίνουν και άλλες ουσίες που ενεργοποιούν άλλα κύτταρα του μυελού των οστών, όπως οι οστεοκλάστες, ή αναστέλλουν τη φυσιολογική λειτουργία άλλων κυττάρων. Η ενεργοποίηση των οστεοκλαστών προκαλεί οστική καταστροφή, που εκδηλώνεται στους ασθενείς με πόνο στα οστά και μπορεί ακόμη και να οδηγήσει σε κάταγμα οστού. Η οστική καταστροφή προκαλεί επίσης απελευθέρωση ασβεστίου, με αποτέλεσμα υπερασβεστιαιμία, που προκαλεί διάφορα συμπτώματα. Η αναστολή της λειτουργίας άλλων κυττάρων προκαλεί διαταραχή της φυσιολογικής άμυνας του ασθενή, που εκδηλώνεται με ευαισθησία σε λοιμώξεις. Η υπερπαραγωγή ανοσοσφαιρινών από τα νεοπλασματικά πλασματοκύτταρα, αλλά και η υπερασβεστιαιμία, μπορούν να προκαλέσουν νεφρική βλάβη, η οποία αρκετές φορές είναι τόσο σοβαρή, ώστε να απαιτείται τεχνητή αιμοκάθαρση.

Τι προκαλεί τη νόσο;
Τα αίτια που προκαλούν τη νόσο είναι άγνωστα. Διάφοροι παράγοντες φαίνεται να σχετίζονται με μεγαλύτερη πιθανότητα εκδήλωσης της νόσου, όπως γενετικοί, περιβαλλοντικοί, προϋπάρχοντα αυτοάνοσα νοσήματα. Παρόλα αυτά, άμεση σχέση αιτίου-αποτελέσματος δεν έχει τεκμηριωθεί. Πιο πιθανό φαίνεται ότι η νόσος είναι αποτέλεσμα επίδρασης πολλών παραγόντων.

Ποια είναι η τρέχουσα θεραπεία της νόσου;
Στόχος της θεραπείας είναι η ανακούφιση από τα συμπτώματα της νόσου και η παράταση της επιβίωσης των ασθενών. Αυτό επιτυγχάνεται με τη μέγιστη ελάττωση του μεγέθους του νεοπλασματικού πληθυσμού στο μυελό των οστών. Τη μέγιστη αυτή ελάττωση προσφέρει η χημειοθεραπεία με υψηλή δόση φαρμάκων σε συνδυασμό με μεταμόσχευση αυτόλογων αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων. Ωστόσο, αυτή η θεραπεία δεν μπορεί να εφαρμοσθεί σε όλους τους ασθενείς, αν αναλογισθεί κανείς την ηλικία στην οποία διαγιγνώσκεται η νόσος. Στους ασθενείς μεγάλης ηλικίας χορηγείται συνήθως ηπιότερη θεραπεία. Τα τελευταία χρόνια, μετά τα σημαντικά βήματα που έγιναν στην κατανόηση της βιολογίας της νόσου, νέα φάρμακα, που κατευθύνονται στο "στόχο-νεοπλασματικό πλασματοκύτταρο", άρχισαν να χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση της νόσου με σημαντική αποτελεσματικότητα. Το στοιχείο αυτό προκαλεί αισιοδοξία ότι η πρόγνωση της νόσου θα βελτιωθεί σημαντικά.
Ένα από τα φάρμακα αυτά είναι το Velcade[®] (bortezomib), που δρα αναστέλλοντας τη λειτουργία του πρωτεασώματος. Η αναστολή αυτή προκαλεί κυτταρικό θάνατο των πλασματοκυττάρων. Η χρήση του στην αντιμετώπιση του πολλαπλού μυελώματος εγκρίθηκε για πρώτη φορά στην Ευρώπη και στην Ελλάδα (Απρίλιος 2004) για ασθενείς που είχαν λάβει προηγουμένως τουλάχιστον δύο είδη θεραπείας. Η bortezomib είναι η πρώτη θεραπεία εδώ και περισσότερο από 10 χρόνια που εγκρίθηκε για τη θεραπεία αυτών των ασθενών.
Η πρόσφατη έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή της νέας ένδειξης του bortezomib (Velcade[®]) ως θεραπεία δεύτερης γραμμής άνοιξε νέες προοπτικές για τους ασθενείς που πάσχουν από πολλαπλό μυέλωμα. Η θεραπεία με bortezomib ενδείκνυται ήδη ως μονοθεραπεία για την αντιμετώπιση του πολλαπλού μυελώματος που βρίσκεται σε εξέλιξη σε ασθενείς που έχουν ήδη λάβει τουλάχιστον μια θεραπεία και που έχουν υποβληθεί ή κρίνονται ακατάλληλοι να υποβληθούν σε μεταμόσχευση του μυελού των οστών. Το ελπιδοφόρο μήνυμα είναι ότι πλέον περισσότεροι ασθενείς θα μπορούν να έχουν νωρίτερα πρόσβαση στη θεραπεία με bortezomib.
Η έγκρισή του ως θεραπεία δεύτερης γραμμής βασίστηκε στα αποτελέσματα διεθνούς μελέτης που πραγματοποιήθηκε σε ασθενείς με πολλαπλό μυέλωμα σε υποτροπή. Όπως φάνηκε από τα αποτελέσματα, η επιβίωση των ασθενών που έλαβαν bortezomib ήταν σημαντικά μεγαλύτερη σε σύγκριση με τους ασθενείς που χορηγήθηκε η καθιερωμένη θεραπεία με υψηλές δόσεις δεξαμεθαζόνης. Η διαφορά ήταν περισσότερο σαφής στους ασθενείς που είχαν ήδη υποβληθεί σε μία έως τρεις θεραπείες. Σημαντική ήταν η παρατήρηση ότι η παράταση της επιβίωσης αφορούσε και τους ασθενείς που βρίσκονταν σε δεύτερη γραμμή θεραπείας. Σε σύγκριση με την καθιερωμένη θεραπεία, στην ομάδα της bortezomib το ποσοστό θνησιμότητας μειώθηκε κατά 55%.
Όπως σημειώνει ο καθηγητής Jesus San Miguel του Πανεπιστημίου της Σαλαμάνκα της Ισπανίας, "τα αποτελέσματα που είδαμε σε ασθενείς που έχουν λάβει το συγκεκριμένο φάρμακο ως βάση θεραπείας σε πιο πρώιμο στάδιο του κύκλου των θεραπειών ήταν ιδιαίτερα ελπιδοφόρα". Ο καθηγητής εξηγεί ότι "το Velcade εισάγει μια νέα, καινοτόμο προσέγγιση στην αντιμετώπιση του πολλαπλού μυελώματος και το γεγονός αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό για τους ασθενείς".
Ο διευθυντής του Διεθνούς Ιδρύματος για το Μυέλωμα στη Μεγάλη Βρετανία Eric Low αναφέρει ότι "τα καλά νέα είναι πως το Velcade μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως θεραπεία σε πρώιμο στάδιο".
Το Velcade είναι διαθέσιμο σε περισσότερες από 46 χώρες ανά τον κόσμο, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη περίπου 80 κλινικές μελέτες στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, στις οποίες διερευνάται η δράση του σκευάσματος, μόνου ή σε συνδυασμό με άλλες ουσίες, στην αρχική και επακόλουθη θεραπεία των ασθενών με πολλαπλό μυέλωμα, καθώς και η δράση του σε άλλα νεοπλασματικά νοσήματα.
Το προφίλ ασφαλείας του φαρμάκου επιτρέπει την εκ των προτέρων πρόβλεψη των ανεπιθύμητων ενεργειών και εξασφαλίζεται μια ευνοϊκή αναλογία του κινδύνου προς το κλινικό όφελος. Στις συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες που έχουν αναφερθεί περιλαμβάνονται η αναστρέψιμη νευροπάθεια, η ορθοστατική υπόταση (μη φυσιολογική ελάττωση της αρτηριακής πίεσης σε όρθια θέση), η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια και ανεπιθύμητες ενέργειες από το γαστρεντερικό.
Αξίζει να σημειωθεί ότι πρόσφατα απονεμήθηκε στο βιοφαρμακευτικό τμήμα της εταιρείας Janssen-Cilag, που παρασκευάζει το φάρμακο, το βραβείο Galien για το Velcade σε τρεις χώρες (Βέλγιο, Γαλλία, Ολλανδία). Η κριτική επιτροπή του βραβείου εκθείασε την bortezomib ως "ιδιαίτερα καινοτόμο και μοναδική ουσία για την αντιμετώπιση του πολλαπλού μυελώματος". Πρόκειται ουσιαστικά για την πρώτη θεραπεία κατά του καρκίνου που στοχεύει στο σύμπλεγμα ενζύμων και προέκυψε ως αποτέλεσμα της επιστημονικής ανακάλυψης που έλαβε το βραβείο Νόμπελ Χημείας το 2004. Το Velcade είναι από τα λίγα σκευάσματα που έχουν κερδίσει το βραβείο Galien σε πολλές χώρες παράλληλα.



 

HOMEPAGE