Οι τελευταίες εξελίξεις στην αντιμετώπιση της πρεσβυωπίας 09/05
Η πρεσβυωπία αποτελεί το
συχνότερο πρόβλημα όρασης σε άτομα μέσης ηλικίας. Παρουσιάζεται σε όλα τα άτομα
μετά την ηλικία των σαράντα-σαράντα πέντε ετών σαν αδυναμία εστίασης σε κοντινά
αντικείμενα και εύκολης κόπωσης μετά από διάβασμα, ιδιαίτερα δε όταν δεν υπάρχει
καλός φωτισμός.
Η αιτιολογία της εμφάνισης της πρεσβυωπίας δεν είναι ακόμα απόλυτα εξακριβωμένη.
Θεωρείται ότι οφείλεται σε προοδευτική απώλεια της ελαστικότητας του κρυσταλλοειδούς
φακού, αλλά και στην αύξηση της διαμέτρου με την ηλικία, που προοδευτικά μειώνει
την ικανότητα προσαρμογής και εστίασης μεταξύ μακρινών και κοντινών αντικειμένων.
Η πρεσβυωπία παρουσιάζεται σε όλα τα άτομα ανεξάρτητα από το φύλο και τη διαθλαστική
κατάσταση (εμμετρωπία, μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμός (στους υπερμέτρωπες
και τους μύωπες, για διαφορετικούς λόγους, η πρεσβυωπία εμφανίζεται νωρίτερα).
Η πρεσβυωπία αντιμετωπίζεται με γυαλιά, φακούς επαφής και χειρουργικές επεμβάσεις.
Τα παραπάνω στοιχεία ανακοινώθηκαν σε συνέντευξη τύπου που παραχώρησε η Eλληνική
Eταιρεία Eνδοφθαλμίων Φακών και Διαθλαστικής Xειρουργικής, στα πλαίσια της σωστής
ενημέρωσης για την αντιμετώπιση της πρεσβυωπίας.
Τα γυαλιά κοντινής όρασης αποτελούν το συχνότερο βοηθητικό μέσο στην αντιμετώπιση
της πρεσβυωπίας. Τα πρεσβυωπικά γυαλιά διακρίνονται σε απλά, διπλεστιακά και
πολυεστιακά. Τα πολυεστιακά έχουν το πλεονέκτημα να εστιάζουν σε όλες τις αποστάσεις,
αρκετές φορές όμως δεν ικανοποιούν, λόγω περιορισμένης ζώνης όρασης.
Οι φακοί επαφής διακρίνονται σε πολυεστιακούς και απλούς. Οι απλοί χρησιμοποιούνται
έτσι ώστε ο ένας οφθαλμός να βλέπει κοντά και ο άλλος μακριά. Η τεχνική αυτή
ονομάζεται "monovision" και είναι γνωστή εδώ και πολλά χρόνια. Οι
πολυεστιακοί φακοί επαφής καλύπτουν τις ανάγκες αρκετών ατόμων, χωρίς όμως να
ικανοποιούν απόλυτα. H χρήση των φακών επαφής εμφανίζει προβλήματα μετά την
ηλικία των 45 ετών και κυρίως στις γυναίκες οι οποίες παρουσιάζουν ξηροφθαλμία
λόγω ορμονικών διαταραχών.
Επειδή τα γυαλιά και οι φακοί επαφής σχετίζονται με κάποιου βαθμού εξάρτηση
του ατόμου από αυτά, τα τελευταία χρόνια γίνονται πολλές προσπάθειες για μόνιμες
λύσεις με χειρουργική διόρθωση της πρεσβυωπίας.
Οι προσπάθειες αυτές εστιάζονται σε 3 κατευθύνσεις:
· στην ενίσχυση της ικανότητας του ενός οφθαλμού να βλέπει καλύτερα κοντά (δημιουργία
ελαφριάς μυωπίας -σύστημα "monovision")
· στην αντικατάσταση του φυσικού κρυσταλλοειδούς φακού με τεχνητό ενδοφακό που
προσφέρει και κοντινή όραση και
· στην επανάκτηση της ικανότητας προσαρμογής με τη βοήθεια χαλαρωτικών τομών
ή ένθεσης ελασμάτων στο σκληρό χιτώνα.
Οι προσπάθειες για διόρθωση της πρεσβυωπίας με χαλαρωτικές τομές στο σκληρό
χιτώνα δεν έχουν αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Οι τομές γίνονται με
ειδικό νυστέρι από διαμάντι ή με Laser. Δυστυχώς το καλό αρχικό αποτέλεσμα εξαλείφεται
μετά την πάροδο ελάχιστων μηνών. Η ένθεση ελασμάτων στο σκληρό χιτώνα, που παρουσιάστηκε
πριν από μερικά χρόνια, τείνει σήμερα να εγκαταλειφθεί.
Η δημιουργία μυωπίας στον ένα οφθαλμό προσφέρει ικανοποιητική διόφθαλμη όραση
τόσο για κοντά όσο και για μακριά. Εξυπηρετεί το μεγάλο ποσοστό των δραστηριοτήτων
του ατόμου. Ορισμένες φορές όμως χρειάζονται γυαλιά, όπως στη βραδινή οδήγηση,
καθώς και στο πολύωρο διάβασμα. Γι' αυτό το λόγο γίνεται επιλογή ανάλογα με
τις δραστηριότητες του κάθε ατόμου. Η διόρθωση με monovision γίνεται με excimer
Laser, με θερμοκαυτηρίαση, με ραδιοκύματα ή με κατάλληλους ενδοφακούς. Με τις
δυο πρώτες μεθόδους επιδιώκεται η αύξηση της κεντρικής καμπυλότητας του κερατοειδούς,
έτσι ώστε τα κοντινά αντικείμενα να εστιάζονται στον αμφιβληστροειδή. Με τους
ενδοφακούς επιδιώκεται η δημιουργία ελαφράς μυωπίας στον ένα οφθαλμό. Η μέθοδος
monovision είναι καλά αποδεκτή από μια μεγάλη μερίδα των ασθενών. Η τεχνική
monovision με Laser και ενδοφακούς έχει μόνιμα αποτελέσματα και αφορά ευρύτατο
φάσμα πρεσβυώπων. Αντίθετα η θερμοκαυτηρίαση με ραδιοκύματα (CK - conductive
keratoplasty) για τη δημιουργία μυωπίας monovision έχει εφαρμογή σε μικρό ποσοστό
ασθενών και αποτελεί προσωρινή λύση με βραχύ χρόνο δράσης, επειδή επανέρχεται.
Ο τρίτος τρόπος χειρουργικής διόρθωσης της πρεσβυωπίας είναι η αντικατάσταση
του φυσικού φακού με τεχνητό ενδοφακό, ο οποίος έχει και ικανότητα ψευδοπροσαρμογής.
Αυτό επιτυγχάνεται είτε με τη χρήση ενδοφακών με ελαστικά άκρα, που επιτρέπουν
στον ενδοφακό να μετακινείται μπρος-πίσω, είτε με πολυεστιακούς ενδοφακούς.
Το πρόβλημα με τους ενδοφακούς ψευδοπροσαρμογής είναι ότι μειώνεται σταδιακά
η ικανότητά τους για εστίαση. Αυτό οφείλεται στο ότι ο ενδοφακός αυτός τοποθετείται
μέσα στο περιφάκιο, που είναι το περίβλημα του πραγματικού φακού, το οποίο σταδιακά
σκληραίνει και θολώνει. Στην περίπτωση αυτή ανακαλύφθηκε και ανακοινώθηκε εδώ
στην Ελλάδα η TCCC (ολική σταυροειδής τομή του περιφακίου) που λύνει το πρόβλημα
αυτό και ήδη ενδοφακοί αυτού του είδους σχεδιάζονται, ώστε να προσαρμοστούν
με τη μέθοδο αυτή για να γίνει δυνατή στο μέλλον η λειτουργία της. Επίσης η
εφαρμογή συστήματος πλύσης του περιφακίου (perfect capsule), το οποίο εφαρμόστηκε
για πρώτη φορά και στην Ελλάδα, έχει σκοπό να παρατείνει τη διαύγεια και την
ελαστικότητα του περιφακίου για τον ίδιο λόγο.
Οι πολυεστιακοί ενδοφακοί χρησιμοποιούνται εδώ και αρκετά χρόνια με ικανοποιητικά
αποτελέσματα. Ο σχεδιασμός αυτών των φακών βελτιώνεται συνεχώς, με αποτέλεσμα
να έχουν σχεδόν εξαφανισθεί ορισμένα ενοχλητικά οπτικά φαινόμενα που δημιουργούσαν
τα αρχικά μοντέλα. Aυτοί οι πολυεστιακοί ενδοφακοί αποτελούν σήμερα την καλύτερη
λύση σε άτομα που έχουν έστω και ελάχιστη θόλωση ή καταρράκτη στο φακό τους.
Επίσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε οφθαλμούς που δεν έχουν καταρράκτη
σε άτομα που επιθυμούν τη διόρθωση της πρεσβυωπίας. Σημειώνεται ότι θα πρέπει
να γίνεται αυστηρή επιλογή από τον ειδικό χειρουργό οφθαλμίατρο των ατόμων στους
οποίους ενδείκνυται η χρήση αυτού του ενδοφακού ή οποιασδήποτε άλλης μεθόδου.