Οδηγίες πρόληψης του καρκίνου του παχέος εντέρου
Ημερίδα της Ελληνικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας, σε συνεργασία με την Ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και σημαίνοντες ιατρικούς επιστημονικούς φορείς
<<< Προηγούμενη σελίδα

Ο συχνότερος καρκίνος στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σήμερα είναι ο καρκίνος του παχέος εντέρου. Παρόλο που έξι στους 100 κατοίκους τους Κοινότητας θα παρουσιάσουν τη νόσο κατά τη διάρκεια της ζωής τους, κανένα ουσιαστικό προληπτικό μέτρο δεν έχει ληφθεί για την αντιμετώπιση της ασθένειας.
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι συχνότερος από αυτόν του πνεύμονα ή του μαστού. Το 2000 καταγράφηκαν στην ΕΕ 304.687 ασθενείς με καρκίνο του παχέος εντέρου και 301.090 ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα.
Σχεδόν σε 9 στις 10 περιπτώσεις, ο καρκίνος του παχέος εντέρου προέρχεται από πολύποδες. Οι πολύποδες αυτοί είναι συνήθως καλοήθεις, είναι πιθανό όμως να εξαλλαγούν σε καρκίνο, καθώς αυξάνεται το μέγεθος τους. Στην Ελλάδα, υπολογίζεται ότι το 35-40% των ατόμων ηλικίας άνω των 45 ετών, δηλαδή περίπου 2.000.000 άνθρωποι, έχουν έναν ή περισσότερους πολύποδες στο παχύ έντερο.
Η πρόληψη και η αντιμετώπιση του καρκίνου τους παχέος εντέρου στην Ελλάδα συζητήθηκαν σε ημερίδα που διοργάνωσε η Ελληνική Γαστρεντερολογική Εταιρεία σε συνεργασία με την Ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και σημαίνοντες ιατρικούς επιστημονικούς φορείς και πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 27 Νοεμβρίου 2003 στο ξενοδοχείο Holiday Inn (9:00-14:00).
Για την ανάπτυξη του καρκίνου και των πολυπόδων στο παχύ έντερο μπορεί να ευθύνονται τόσο περιβαλλοντικοί παράγοντες, όσο και κληρονομικοί. Οι παράμετροι που αυξάνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης της νόσου είναι κυρίως η ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού, η ηλικία άνω των 45 χρόνων, η παχυσαρκία, η κατανάλωση αλκοόλ και κόκκινου κρέατος, το κάπνισμα και η ιδιοπαθείς νόσοι του εντέρου. Αντίθετα, παράγοντες που μπορεί να δράσουν προστατευτικά είναι η σημαντική κατανάλωση νωπών λαχανικών και φρούτων, που περιέχουν φυτικές ίνες και βιταμίνες, η σωματική άσκηση και η λήψη μικρών δόσεων φαρμάκων της ομάδας της ασπιρίνης.
Οι πολύποδες του παχέος εντέρου μπορεί να είναι σιωπηλοί κλινικά, ιδιαίτερα όταν είναι μικρού μεγέθους, καθώς όμως μεγαλώνουν εκδηλώνονται με λίγο ερυθρό αίμα στα κόπρανα. Οι ασθενείς ωστόσο δε δίνουν σημασία στα συμπτώματα της νόσου, ή πιστεύουν ότι οφείλονται σε κάτι λιγότερο σοβαρό, όπως αιμορροΐδες , με αποτέλεσμα να μην επισκέπτονται εγκαίρως το ιατρό. Η καθυστέρηση αυτή μπορεί να αποβεί μοιραία, καθώς χάνεται πολύτιμος χρόνος για τη διάγνωση της ύπαρξης πολυπόδων ή καρκίνου.

Όπως τόνισε ο πρόεδρος της Ελληνικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας κος Σ. Λαδάς "η εμπειρία που υπάρχει διεθνώς αλλά και στην Ελλάδα σχετικά με την πρόληψη διαφόρων μορφών καρκίνου, όπως αυτόν του προστάτη ή του τραχήλου της μήτρας είναι σημαντική. Η εμπειρία αυτή έχει δείξει ότι με κατάλληλη ενημέρωση των ιατρών και διαφώτιση του κοινού, οι καρκίνοι αυτοί μπορεί να διαγνωσθούν σε πρώιμο στάδιο και να θεραπευτούν".
Το θετικό στοιχείο για τον καρκίνο του παχέος εντέρου είναι ότι μπορεί να προληφθεί, αλλά και να θεραπευτεί οριστικά αν γίνει έγκαιρη διάγνωση. Δυστυχώς, πολλοί ασθενείς καθυστερούν να πάνε στο ιατρό, με αποτέλεσμα να χάνεται πολύτιμος χρόνος και ο καρκίνος να μην είναι πλέον ιάσιμος.
Για το λόγο αυτό σημαντικές ευρωπαϊκές και διεθνείς ιατρικές εταιρείες, όπως οι European Society of Gastrointestinal Endoscopy (ESGE), United European Gastroenterology Federation (UEGF), International Digestive Cancer Alliance (IDCA), έχουν αρχίσει εκστρατεία για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου. Τον Ιούνιο του 2003 στη σύνοδο του Όσλο που οργάνωσαν η ESGE και η UEGF, ομάδες εργασίας ετοίμασαν τις ευρωπαϊκές οδηγίες για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου στο γενικό πληθυσμό (αναφέρονται αναλυτικά παρακάτω), που θα δημοσιευθούν σύντομα στο περιοδικό Endoscopy. Η IDCA επίσης έχει προσκαλέσει τις εθνικές γαστρεντερολογικές εταιρείες να συμμετάσχουν σε εθνικό επίπεδο στην πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου.
Στην πρόκληση αυτή η Ελληνική Γαστρεντερολογική Εταιρεία (ΕΓΕ) δεν ήταν δυνατόν να μείνει αμέτοχη. Για το σκοπό αυτό, το διοικητικό συμβούλιο της ΕΓΕ αποφάσισε να οργανώσει την ημερίδα αυτή, προκειμένου με αυτόν τον τρόπο να ξεκινήσει η καμπάνια για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου και στην Ελλάδα. Στην ημερίδα συμμετείχαν σημαντικοί επιστημονικοί φορείς.
Σκοποί της συνάντησης αυτής ήταν μεταξύ άλλων:
- Να αυξηθεί η εγρήγορση των Ελλήνων ιατρών και ο βαθμός ενημέρωσης του κοινού για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου.
- Να αρχίσουν οργανωμένα προγράμματα πρόληψης.
- Να ευαισθητοποιηθούν οι κρατικοί φορείς υγείας να περιλάβουν στον οικονομικό προγραμματισμό τους την πρόληψη της νόσου.
- Να τυποποιηθεί η μεθοδολογία πρόληψης.
- Να προετοιμαστεί η συνεργασία μεταξύ κοινού και ιατρών σχετικά με τις μεθόδους πρόληψης, όπως και ασθενών και ιατρών σχετικά με τις μεθόδους διάγνωσης και θεραπείας
Αξίζει να σημειωθεί ότι στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στις ΗΠΑ, με πρωτοβουλία επιστημονικών ιατρικών φορέων, έχει ξεκινήσει εκστρατεία για τη συστηματική ενημέρωση του κοινού από τις εφημερίδες, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση σχετικά με την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου. "Στην Ελλάδα όμως δεν υπάρχει μέχρι σήμερα συντονισμένη προσπάθεια από κρατικούς ή ιδιωτικούς φορείς. Και αυτό ενώ υπάρχει στη χώρας μας κατάλληλα εκπαιδευμένο ιατρικό προσωπικό και σύγχρονος ιατροτεχνολογικός εξοπλισμός για διάγνωση και θεραπεία" δήλωσε με έμφαση ο κ Σ. Λαδάς.

Συνδιοργανωτές:
Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών
Επαγγελματική Ένωση Γαστρεντερολόγων
Ελληνικό Ίδρυμα Γαστρεντερολογίας & Διατροφής
Ελληνική Εταιρεία Εσωτερικής Παθολογίας
Ελληνική Εταιρεία Γενικής Ιατρικής
Ελληνική Εταιρεία Χειρουργικής Πεπτικού

Τι πρέπει να γνωρίζουμε για τη νόσο

Τα συμπτώματα
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου εκδηλώνεται συνήθως με αλλαγή των συνηθειών της κενώσεως του εντέρου, δηλαδή ως διάρροια ή ως δυσκοιλιότητα, ενώ ο ασθενής προηγουμένως είχε φυσιολογικές συνήθειες κενώσεως. Επίσης, πολλοί παρατηρούν ίχνη κόκκινου αίματος στα κόπρανα. Άλλες φορές παρουσιάζεται κοιλιακός πόνος, που ανακουφίζεται με τις κενώσεις. Σε κάποιες περιπτώσεις ωστόσο, ο καρκίνος εκδηλώνεται με χρόνια απώλεια αίματος στα κόπρανα, που δεν είναι ορατή με γυμνό μάτι, με αποτέλεσμα ο ασθενής να παρουσιάζει, με την πάροδο μηνών, σιδηροπενική αναιμία.

Στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχουν κλινικές εκδηλώσεις τις οποίες αντιλαμβάνεται ο πάσχων, όπως για παράδειγμα το αίμα στα κόπρανα, και επισκέπτεται εγκαίρως το ιατρό. Δυστυχώς, πολύ συχνά οι ασθενείς αποδίδουν το αίμα σε αιμορροΐδες, που είναι συνηθισμένες μετά τη μέση ηλικία και δεν συμβουλεύονται τον ειδικό, ώστε να υποβληθούν σε έλεγχο του παχέος εντέρου με κολονοσκόπηση. Επίσης, αρκετοί που πάσχουν από σιδηροπενική αναιμία θεραπεύονται με χορήγηση σιδήρου, χωρίς να προηγηθεί έλεγχος για την αιτία της αναιμίας. Τα λάθη αυτά μπορεί να αποβούν μοιραία, γιατί χάνεται πολύτιμος χρόνος για τη διάγνωση της νόσου.

Η πρόληψη
Αναλύσεις μοντέλων πρόληψης για τον καρκίνο του παχέος εντέρου έχουν δείξει ότι σε άτομα ηλικίας άνω των 45 ετών, ο συνδυασμός ανίχνευσης αίματος στα κόπρανα μαζί με σιγμοειδοσκόπηση κάθε δύο χρόνια μειώνει τον κίνδυνο κατά 50%, ενώ η κολονοσκόπηση κάθε δέκα χρόνια μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου κατά 80%.

Η θεραπεία
Σήμερα, οι πολύποδες του παχέος εντέρου και ο καρκίνος θεωρούνται ιάσιμα νοσήματα. Οι πολύποδες αφαιρούνται ενδοσκοπικά και ο καρκίνος θεραπεύεται πλήρως με τη χειρουργική αφαίρεση του όγκου.

Σύμφωνα με τις Ευρωπαϊκές οδηγίες που καθορίστηκαν στη συνάντηση του Όσλο τον Ιούνιο 2003:
- Όλοι οι άνδρες και οι γυναίκες ηλικίας μεγαλύτερης των 45 ετών, που δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου, ανήκουν στην ομάδα χαμηλού κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου. Τα άτομα αυτά πρέπει να υποβάλλονται σε κολονοσκόπηση κάθε δέκα χρόνια, ώστε να προφυλαχθούν από τη νόσο.
- Οι ασθενείς που έχουν οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου πρέπει να υποβάλλονται περιοδικά σε κολονοσκόπηση, ώστε να διαγνωσθεί έγκαιρα η νόσος, ή να αφαιρεθούν τυχόν υπάρχοντες αδενωματώδεις πολύποδες.
- Οι ασθενείς που έχουν χειρουργηθεί για καρκίνο ή είχαν πολύποδες του παχέος εντέρου, πρέπει να υποβάλλονται σε περιοδικό έλεγχο για την αφαίρεση νέων πολυπόδων και την πρόληψη ανάπτυξης νέου καρκίνου.
- Οι ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε ορθοσκόπηση και διαπιστώθηκε πολύποδας στο ορθό, πρέπει να υποβάλλονται σε ολική κολονοσκόπηση, γιατί η πιθανότητα να έχουν και άλλους πολύποδες είναι αυξημένη.

ΗΟΜΕPAGE