<<< Προηγούμενη σελίδα

ΤΟ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Νικηφόρος Κλήμης

Τη μεγαλύτερη πτώση στις γεννήσεις μεταξύ των χωρών-μελών της ΕΕ παρουσίασε η Ελλάς το 2002. Ο φυσικός πληθυσμός της χώρας μειώθηκε το 2002 κατά 4600 άτομα αφού οι γεννήσεις μειώθηκαν κατά 3,5%, ενώ παρέμεινε σταθερός ο αριθμός των θανάτων. Αντίθετα ο συνολικός πληθυσμός της χώρας αυξήθηκε κατά 35000 άτομα, κυρίως λόγω της προσέλευσης αλλοδαπών. Η μετανάστευση είναι βασικό συστατικό της πληθυσμιακής αλλαγής. Χωρίς την έλευση μεταναστών ο αριθμός των Ελλήνων των Γερμανών και των Ιταλών θα είχε συρρικνωθεί. (πίνακας Α).

ΠΙΝΑΚΑΣ Α
Πηγή Eurostat 2002

Η αύξηση του πραγματικού πληθυσμού τη δεκαετία 1991-2000 οφείλεται μόλις κατά 3,1% στη φυσική αύξηση του πληθυσμού, κατά 89,4% στους αλλοδαπούς (κυρίως λαθρομετανάστες με τις οικογένειές τους) και κατά 7,5% στην παλιννόστηση. Ο μηδενισμός σχεδόν της φυσικής αύξησης του πληθυσμού οφείλεται από τη μια μεριά στη μείωση κατά 33,7% των γεννήσεων και από την άλλη στην αύξηση κατά 73,2% των θανάτων. Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι στη δεκαετία 1991-2000 ένα ποσοστό γεννήσεων ήταν από αλλοδαπές μητέρες. Αν από το σύνολο των γεννήσεων αφαιρεθούν οι γεννήσεις αυτές, τότε (δεδομένου ότι οι θάνατοι είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία θάνατοι Ελλήνων) αντί για φυσική αύξηση είχαμε φυσική μείωση (δηλαδή οι θάνατοι ξεπέρασαν τις γεννήσεις) των Ελλήνων τη δεκαετία 1991-2000. (Πίνακας Β).

ΠΙΝΑΚΑΣ Β
Πηγές: ΕΣΥΕ, Απογραφές πληθυσμού 1928-1984. ΚΕΠΕ, Ο πληθυσμός της Ελλάδας, Αθήνα 1978

Η δημογραφική γήρανση χαρακτηρίζεται από τη συνεχή αύξηση της αναλογίας των ηλικιωμένων ατόμων στο συνολικό πληθυσμό, με ταυτόχρονη μείωση του ποσοστού των παιδιών και συρρίκνωση των παραγωγικών ηλικιών. Η γήρανση στην Ελλάδα καλπάζει. Το 2000 οι 65 ετών και άνω θα είναι 1.650.000, ποσοστό 16,6%, και ο δείκτης γήρανσης 83 - ποσοστά ρεκόρ για την Ευρώπη. Η γήρανση νοείται καλύτερα όταν χρησιμοποιούμε το δείκτη γήρανσης (αριθμός ηλικιωμένων 65 ετών και άνω ανά 100 παιδιά, ηλικία 0-14 ετών), που από 19% το 1941, έφτασε 71% το 1986.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 80, η γονιμότητα έχει μειωθεί σε επίπεδο κατώτερο του 2,1 παιδιά ανά γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας, που έχει αποδειχθεί στατιστικά ότι είναι απαραίτητο για την αναπλήρωση των γενεών. (Πίνακας Γ, Δ).

ΠΙΝΑΚΑΣ Γ

Πηγές: ΕΣΥΕ, Απογραφές πληθυσμού 1928-1984. ΚΕΠΕ, Ο πληθυσμός της Ελλάδας, Αθήνα 1978

ΠΙΝΑΚΑΣ Δ
Το Δημογραφικό είναι το σημαντικότερο εθνικό, κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει το νεότερο ελληνικό κράτος. Οφείλεται:

Διάρθρωση του πληθυσμού κατά μεγάλες ομάδες ηλικιών, δείκτης γήρανσης, δείκτης εξάρτησης,
διάμεση ηλικία 1941, 1951, 1961, 1971, 1981, 1986

Πηγή: ΕΣΥΕ, Στατιστική Επετηρίς της Ελλάδος 1964, σελ. 23. ΕΣΥΕ, Στατιστική Επετηρίς της Ελλάδος 1973, σελ. 23
ΕΣΥΕ, Στατιστική Επετηρίς της Ελλάδος 1964, σελ. 29. ΕΣΥΕ, Μηνιαίο Στατιστικό Δελτίο, Ιούλιος 1986, σελ. 9. ΚΕΠΕ, Ο πληθυσμός της Ελλάδας, Αθήνα 1978

Α. Στη μεγάλη μείωση της γεννητικότητας, που οφείλεται στα ακόλουθα:
- Ανεργία
- Χαμηλές αποδοχές
- Έλλειψη κρατικής φροντίδας για την οικογένεια και το παιδί
- Υπογονιμότητα
- Σημαντική μείωση του αριθμού των τελούμενων γάμων
- Μεγάλη αύξηση των διαζυγίων
- Σύγχρονος τρόπος ζωής

Β. Στη γήρανση του πληθυσμού.
- Το 2025 εκτιμάται ο Ελληνικός πληθυσμός στα 6,5 έως 7,2 εκ.
- Μέχρι 14 ετών (δημοτικό) το 2020 θα είναι το 14,9% αντί το 16,4% που είναι σήμερα.
- Οι γέροντες (άνω των 65 ετών) είναι το 2002 το 19% του πληθυσμού, το 2020 εκτιμάται στο 25%, το 2035 εκτιμάται στο 31,7%.

Σημαντική και τραγική έκφραση του δημογραφικού προβλήματος αποτελεί το κλείσιμο των σχολείων:
- Από το 1995 έως το 2000 έκλεισαν 586 σχολεία.
- Το 2000 έκλεισαν 136 δημοτικά σχολεία και συγχωνεύτηκαν 176 γυμνάσια και λύκεια.
- Το 1990 η Ελλάδα είχει 813.353 μαθητές στο δημοτικό.
- Το 2000 είχε 643.457, δηλαδή σε μία δεκαετία 170.000 λιγότερους.

Οι σημερινές δημογραφικές τάσεις στην Ελλάδα θα οδηγήσουν στη ριζική γήρανση του πληθυσμού, ο αριθμός των παιδιών θα μειώνεται, με παράλληλη μεγάλη αύξηση των ηλικιωμένων. Αυτό θα προκαλέσει τις ακόλουθες επιπτώσεις:
Α. Επιπτώσεις στην υγεία συνέπεια αυξημένης ζήτησης για την περίθαλψη των υπερηλίκων ηλικίας 65 ετών και άνω. Στα άτομα αυτά η περίθαλψη είναι 15 φορές υψηλότερη από ότι στο νεανικό πληθυσμό (Πίνακας Ε).
Β. Επιπτώσεις στο ασφαλιστικό, δεδομένου ότι ο αριθμός των συνταξιούχων αυξάνει καθημερινά, συγκριτικά με τη συνεχή μείωση του αριθμού των εργαζομένων. Στο ΙΚΑ η αναλογία συνταξιούχων προς ασφαλισμένους(εργαζόμενους) είναι 1:2,5 στο δημόσιο 1:1 ενώ για την ομαλή λειτουργία των ταμείων θα έπρεπε να είναι 1:4,5.
ΠΙΝΑΚΑΣ Ε

Προτάσεις
1. Αύξηση των οικογενειακών επιδομάτων.
2. Να χαρακτηριστεί πολύτεκνη η οικογένεια με τρία παιδιά.
3. Ενιαίο επίδομα τοκετού για όλες τις μητέρες.
4. Ελάχιστο επίδομα μητρότητας.
5. Μερική απασχόληση μητέρας ή πατέρα.
6. Αύξηση του χρόνου αδείας λόγω ασθένειας παιδιού.
7. Επανένταξη των μητέρων στην αγορά εργασίας.
8. Μετάθεση - συνυπηρέτηση.
9. Φορολογικά κίνητρα.
10. Στεγαστικά κίνητρα.
11. Αύξηση των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών ολοήμερης λειτουργίας.
12. Κάλυψη δαπανών εξωσωματικής γονιμοποίησης.
13. Κάλυψη δαπάνης προγεννητικού ελέγχου από τα ασφαλιστικά ταμεία.
14. Καθιέρωση του θεσμού του οικογενειακού παιδιάτρου.
15. Τροποποίηση του πολύπλοκου και γραφειοκρατικού νόμου για την υιοθεσία παιδιών.

ΗΟΜΕPAGE