Με σκοπό την πληρέστερη διερεύνηση της τροφικής αλλεργίας στα παιδιά μελετήσαμε 57 παιδιά, ηλικίας 6 μηνών έως 14 ετών, που είχαν προσέλθει στο τμήμα μας με ιστορικό αναφυλακτικής αντίδρασης σε τροφές τα τελευταία 6 χρόνια. Η εκτίμηση της αναφυλαξίας στηρίχτηκε στο λεπτομερές αλλεργιολογικό ιστορικό, στην κλινική εξέταση, στον προσδιορισμό της ολικής και της ειδικής IgE του ορού (Pharmacia FEIA CAP), καθώς και σε δερματικές δοκιμασίες νυγμού (SPT). Θετικές δερματικές δοκιμασίες νυγμού (SPT+) παρουσίασαν 47 (82%) παιδιά: 6 (11%) σε αεροαλλεργιογόνα, 9 (16%) σε τροφικά αλλεργιογόνα και 32 (56%) σε εισπνεόμενα και τροφικά αλλεργιογόνα. 38/41 (93%) παιδιά με SPT+ σε τροφικά αλλεργιογόνα παρουσίαζαν υψηλή συσχέτιση μεταξύ του ιστορικού της αναφυλακτικής αντίδρασης (μετά τη λήψη της ύποπτης τροφής) και των SPT+ : σε ξηρούς καρπούς 23/38 (61%) παιδιά (καρύδια 9, φιστίκια 6, αμύγδαλα 5, φουντούκια 3), ροδάκινο 4, σταφύλια 4, μπανάνα 1, αυγό 3, ψάρι 3. Τα πρόσθετα των τροφών θεωρήθηκαν ύποπτα για την πρόκληση αναφυλακτοειδών αντιδράσεων σε 10 (18%) παιδιά. Σε 9 παιδιά παρόλο που στο ιστορικό τους αναφερόταν αναφυλαξία από τροφές, δεν τεκμηριώθηκε κάποιο αλλεργιογόνο. Σε 7 περιπτώσεις η αναφυλαξία εκδηλώθηκε μετά ή κατά τη διάρκεια άσκησης 0,5-4 ώρες από τη λήψη τροφής. Τα παιδιά παρουσίασαν συνολικά 121 αντιδράσεις. Σε 14 (25%) παιδιά αξιολογήθηκαν ως ήπιες, σε 21 (37%) ως μέσης βαρύτητας και σε 22 (38%) ως βαριές αντιδράσεις. Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι οι ξηροί καρποί είναι τα πιο συχνά αίτια της τροφικής αναφυλαξίας στην παιδική ηλικία και η βαρύτητά της κυμαίνεται συχνότερα από μέτρια έως και σοβαρή. (Δελτ Α' Παιδιατρ Κλιν Πανεπ Αθηνών 2003, 50(4): 365-368)
Λέξεις ευρετηριασμού: αναφυλαξία, τροφική αλλεργία, παιδιά, ξηροί καρποί.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η αναφυλαξία, σύνδρομο που απαιτεί εξαιρετικά επείγουσα ιατρική φροντίδα, εκδηλώνεται κλινικά από ένα ή περισσότερα συστήματα, κυρίως από το δέρμα, το ανώτερο και το κατώτερο αναπνευστικό και το γαστρεντερικό σύστημα. Η αναφυλαξία μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία και είναι συχνότερη σε ατοπικά άτομα.[1,2] Πολυάριθμοι παράγοντες έχουν αναφερθεί ως ικανοί να προκαλέσουν αναφυλακτικές (ή αναφυλακτοειδείς) αντιδράσεις. Σε προηγούμενη μελέτη μας είχαμε δείξει ότι οι τροφές, τα πρόσθετα των τροφών, τα φάρμακα και τα δήγματα εντόμων αποτελούν τα συχνότερα αίτια της συστηματικής αναφυλαξίας (ΣΑ) στην παιδική ηλικία.3 Η παρούσα μελέτη έγινε με σκοπό να συμβάλλει στην πληρέστερη διερεύνηση της τροφικής αλλεργίας στα ελληνόπουλα.
ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ
Ασθενείς
Μελετήσαμε προοπτικά 57 παιδιά, 41 αγόρια και 16 κορίτσια, ηλικίας 6 μηνών έως 14 ετών (μέση τιμή 8,6), που είχαν προσέλθει στο τμήμα μας με ιστορικό αντίδρασης σε τροφές τα τελευταία 6 χρόνια.
Μέθοδοι
Η εκτίμηση στηρίχτηκε στο λεπτομερές αλλεργιολογικό ιστορικό με έμφαση στους εκλυτικούς παράγοντες, στην κλινική εξέταση, στον προσδιορισμό της ολικής και ειδικής IgE του ορού (Pharmacia FEIA CAP), καθώς και σε δερματικές δοκιμασίες νυγμού (SPT) σε συνήθη και σε ύποπτα αλλεργιογόνα. Οι SPT αντιδράσεις >3mm θεωρήθηκαν ως θετικές.
Ταξινόμηση των ασθενών
Τα παιδιά ταξινομήθηκαν ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων κατά τη διάρκεια των άμεσων αντιδράσεων (από περισσότερα από ένα συστήματα), όπως αναφέρθηκαν από τους ασθενείς ή τους γονείς τους, σε εκείνα με:
α) Ήπιες αναφυλακτικές αντιδράσεις: κνίδωση/αγγειοοίδημα ή/και ρινόρροια/πταρμούς ή/και βήχα/ήπιο συριγμό ή/και εμέτους.
β) Μέτριες αναφυλακτικές αντιδράσεις: γενικευμένη κνίδωση/αγγειοοίδημα ή/και σοβαρός συριγμός ή/και βράγχος φωνής/δυσκαταποσία ή/και σοβαρούς εμέτους.
γ) Σοβαρές αναφυλακτικές αντιδράσεις: γενικευμένη κνίδωση/αγγειοοίδημα, σοβαρή δυσκολία στην κατάποση/στην αναπνοή, δύσπνοια ή/και παρατεταμένη λιποθυμία/υπόταση.
Eικόνα 1.
Eικόνα 2.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Οικογενειακό ιστορικό ατοπίας αναφέρθηκε σε 29 (51%) παιδιά. Άσθμα ή/και ρινίτιδα μη συσχετιζόμενα με την ΣΑ βρέθηκαν σε 11 (19%) και ατοπική δερματίτιδα σε 3 παιδιά. Θετικές δερματικές δοκιμασίες νυγμού (SPT+) παρουσίασαν 47 (82%) παιδιά: 6 (11%) σε αεροαλλεργιογόνα, 9 (16%) σε τροφικά αλλεργιογόνα και 32 (56%) παιδιά σε εισπνεόμενα και τροφικά αλλεργιογόνα. 38/41 (93%) παιδιά με SPT+ σε τροφικά αλλεργιογόνα παρουσίαζαν υψηλή συσχέτιση μεταξύ του ιστορικού της αναφυλακτικής αντίδρασης (μετά τη λήψη της ύποπτης τροφής) και των SPT+ (τροφική αναφυλαξία) σε: ξηρούς καρπούς 23/38 (61%) παιδιά (καρύδια 9, φιστίκια 6, αμύγδαλα 5, φουντούκια 3), ροδάκινο 4, σταφύλια 4, μπανάνα 1, αυγό 3, ψάρι 3 παιδιά (εικόνες 1,2). Σε 9 ασθενείς παρόλο που στο ιστορικό αναφερόταν τροφική αναφυλαξία, δεν τεκμηριώθηκε κάποιο αλλεργιογόνο. Τα πρόσθετα τροφών θεωρήθηκαν ύποπτα για την πρόκληση αναφυλακτοειδών αντιδράσεων σε 10 (18%) παιδιά. Σε 7 περιπτώσεις η αναφυλαξία εκδηλώθηκε μετά ή κατά τη διάρκεια άσκησης 0,5-4 ώρες (μέση τιμή 1,75) μετά τη λήψη τροφής. Τα 6 από τα 7 αυτά παιδιά ήταν μεγαλύτερα των 10 ετών.
Τα παιδιά παρουσίασαν συνολικά 121 αντιδράσεις (23 παιδιά 2 αντιδράσεις, 13 παιδιά περισσότερες από 2 αντιδράσεις) 0,5-4 ώρες (μέση τιμή 2,15) από τη λήψη της τροφής. Σε 14 (25%) παιδιά αξιολογήθηκαν ως ήπιες, σε 21 (37%) ως μέσης βαρύτητας και σε 22 (38%), στα οποία συμπεριλαμβάνονταν τα 5/7 παιδιά με αναφυλαξία προκαλούμενη από άσκηση, ως σοβαρές αντιδράσεις (εικόνα 3). Σοβαρές αντιδράσεις παρουσίασαν 19/41(46%) αγόρια και 3/16 (19%) κορίτσια (p<0,001, x²-test), ενώ η συχνότητα των σοβαρών αντιδράσεων ήταν μεγαλύτερη σε ασθενείς 10 ετών και από τα δύο φύλα (αγόρια 11/19 (58%) και κορίτσια 3/3). Οι ξηροί καρποί βρέθηκαν ως αιτιολογικοί παράγοντες των αναφυλακτικών αντιδράσεων σε 14/22 (64%) ασθενείς με σοβαρή αναφυλαξία.
Η συχνότητα των αναφερθέντων συμπτωμάτων ήταν: κνησμός σε 49, αγγειοοίδημα σε 47, κνίδωση σε 41, βράγχος φωνής σε 38, δύσπνοια σε 25, συριγμός σε 16, ρινόρροια σε 26, πταρμοί σε 11, έμετοι σε 9, υπόταση σε 8 και ζάλη σε 2 ασθενείς (εικόνα 4).
Eικόνα 3.
Eικόνα 4.
