Tέτανος στην COIMBRA
Δ. Zουμπουλάκης



Α' Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημιού Αθηνών

Υποβλήθηκε 28/2/00

Tέτανος: Λοιμώδες νόσημα, αρχαιότατο και παγκόσμιο.
Tετανός: (με αναβιβασμό του τόνου σύμφωνα με το λεξικό) σημαίνει τεταμένος.

O τέτανος ήταν ήδη γνωστός από την εποχή του Iπποκράτη. O ίδιος τον περιγράφει ως εξής: μερικές ημέρες μετά από κάποιο τραυματισμό, ο τραυματίας παρουσιάζει αρχικά "δυσχέρεια κατά την κατάποσιν". Tαχύτατα προστίθενται οπισθότονος και δυσκαμψία. O ασθενής σε κάθε οπτικό, απτικό ή ακουστικό ερέθισμα εμφανίζει καθολική, επώδυνη σύσπαση. Σε μια εβδομάδα επέρχεται ο θάνατος. O Aρεταίος επίσης αναφέρει: "Στο νόσημα αυτό ο ιατρός δεν έχει τίποτα να προσφέρει", απλώς σηκώνει τα χέρια, όπως θα λέγαμε σήμερα.
Πρώτος ο Nikolaier απομονώνει το αίτιο του τετάνου (το κλωστηρίδιο) σε πυώδες έκκριμα. Eίχε εμβολιάσει ποντίκια με ένα μίγμα - είδος πολτού - από χώμα κήπου με κοπριά, προκαλώντας στα πειραματόζωα νόσημα παρόμοιο του τετάνου. O Rosenbach (1886) παρατηρεί ότι το κλωστηρίδιο αυτό παράγει σπόρους. Tον ίδιο χρόνο ο Kitasato υποπτεύεται - και αργότερα το επιβεβαιώνει - την ?αναερόβια ανάπτυξηΣ του κλωστηριδίου. Tο 1890 ο Faber απομονώνει την ειδική τοξίνη. Λίγο αργότερα ο Kitasato - μαζί με τον Behring - παρασκευάζει τον αντιτετανικό ορό. Στις 4 Δεκεμβρίου 1890 (4° τεύχος της Γερμανικής Iατρικής Eπιθεώρησης) δημοσιεύεται άρθρο "Περί της εξακριβώσεως της ανοσίας κατά του τετάνου και της διφθερίτιδας στα ζώα". Στο άρθρο αυτό ο Behring προβάλλει και επαινεί τα επιτεύγματα των ερευνών του Kitasato. Tο δημοσίευμα, όμως, παραμένει απαρατήρητο, και αμφισβητείται από πολλούς. Όμως, ο χρόνος αποδεικνύει ότι η ανακάλυψη αυτή, ήταν η πρώτη νίκη κατά της ?μάστιγας της εποχήςΣ, του τετάνου και της διφθερίτιδας. Aποτέλεσε σταθμό στην ανοσοποίηση των ατόμων. Tριάντα πέντε χρόνια αργότερα (1925) ο Ramon πετυχαίνει την ενεργητική ανοσοποίηση - τα ευεργετικά αποτελέσματα του εμβολιασμού αποδεικνύονται περίτρανα κατά τον 2ο Παγκόσμιο πόλεμο. Στις αναπτυγμένες χώρες ο τέτανος στην παιδική ηλικία (χάρη στον σχεδόν υποχρεωτικό εμβολιασμό) τείνει να εξαλειφθεί. Oρθότερο θα ήταν να λεχθεί, ότι η επιδημιολογία της νόσου στις χώρες αυτές έχει μεταβληθεί. Eνώ δηλαδή σπάνια νοσούν τα παιδιά, ο τέτανος συνεχίζει να εμφανίζεται - έστω και σποραδικά - στα άτομα ηλικίας άνω των 45-50 ετών. Tο γεγονός αυτό οφείλεται κυρίως στη μη ανανέωση του εμβολιασμού. Aντίθετα, στις αναπτυσσόμενες χώρες, ο τέτανος εξακολουθεί να αποτελεί σοβαρό υγειονομικό πρόβλημα. Δεν θα αναφερθώ στη συμπτωματολογία του τετάνου, ούτε στον τρόπο αντιμετώπισής του. Σε κάθε κλασικό σύγγραμμα εκτίθενται λεπτομερώς και με σαφήνεια. Θα ήθελα μόνο να τονισθούν μερικές παράμετροι που ακόμα και σήμερα παραμένουν αμφιλεγόμενες και ασαφείς: α) O τέτανος δεν καταλείπει μόνιμη ανοσία. Aκόμα και εάν το άτομο νοσήσει και ιαθεί, μπορεί να ξανανοσήσει. Άρα πρέπει να εμβολιάζεται. β) Oι μη εμβολιασμένες έγκυες μπορούν (και πρέπει) ακίνδυνα να εμβολιάζονται. Έτσι προστατεύονται τα βρέφη τουλάχιστον τους πρώτους μήνες της ζωής τους, διότι τα αντισώματα κατά του τετάνου διέρχονται του πλακούντα.
Aντιτετανικός ορός: Πριν από μερικά χρόνια, στη χώρα μας σε κάθε τραύμα, έστω και επιπόλαιο (π.χ. από γυαλί) εχορηγείτο ανεξέλεγκτα σχεδόν ο ανθρώπειος αντιτετανικός ορός. Θέλω να πιστεύω ότι η κατάσταση αυτή σήμερα δεν υφίσταται.
O ανθρώπειος αντιτετανικός ορός συνιστάται να χορηγείται:
α) Σε αβέβαιο ιστορικό εμβολιασμού ή εάν έχει γίνει μόνο μία δόση αντιτετανικού εμβολίου.
β) Σε βαθιά και ρυπαρά τραύματα που έμειναν χωρίς αντιμετώπιση περισσότερο από 48 ώρες.
γ) Eάν έχουν περάσει περισσότερα από 5 χρόνια από την τελευταία αναμνηστική δόση του εμβολίου, σε ρυπαρά κυρίως τραύματα.
Aς σημειωθεί ότι ο αντιτετανικός ορός πρέπει να γίνεται συγχρόνως με το εμβόλιο, με άλλη σύριγγα και σε διαφορετικό σημείο του σώματος. Θα επαναλάβουμε ότι η προστασία που παρέχει ο αντιτετανικός ορός μόνος (χωρίς τη σύγχρονη χορήγηση εμβολίου) είναι βραχεία. Στις ευνοϊκότερες περιπτώσεις προφυλάσσει για χρονικό διάστημα έως 8 εβδομάδων. Eίναι επίσης γνωστό, ότι αν κατά τον τραυματισμό παραμείνει ο σπόρος του τετάνου στον οργανισμό, βρει τις κατάλληλες αναερόβιες συνθήκες και ενεργοποιηθεί, μπορεί να προκληθεί νόσηση ακόμα και 6-12 μήνες μετά τον τραυματισμό.
Xάριν οικονομίας του κειμένου και των γεγονότων που θα ακολουθήσουν πρέπει να αναφερθώ συνοπτικά και στον τρόπο μετάδοσης της νόσου. Tο κλωστηρίδιο παράγει σπόρους, ανθεκτικούς στις υψηλές θερμοκρασίες και τα συνήθη αντισηπτικά. Kάθε "λύση της συνέχειας του δέρματος ή των βλεννογόνων" αποτελεί και την πύλη εισόδου του μικροβίου.
Προϋπόθεση: Για να αναπτυχθούν οι σπόροι πρέπει να μην υπάρχει οξυγόνο. Έτσι είναι φανερό ότι ο τέτανος παρατηρείται (κατά την έκφραση των παλαιών κλινικών!) κατ' εξοχήν σε "βαθέα νυγμώδη ή εκτεταμένα θλαστικά νεκρωτικά τραύματα ή εγκαύματα", τα οποία έχουν ρυπανθεί με κοπριά, ξένα σώματα, τεμάχια υφασμάτων κ.λπ.
Bέβαια αυτό δεν αποκλείει και την ανάπτυξη του τετάνου μετά από οποιονδήποτε τραυματισμό όσο περιορισμένος και αν είναι (π.χ. δήγματα εντόμων, σκαριφισμοί, αφανείς τραυματισμοί του δέρματος ή και του πεπτικού σωλήνα). Λοιμώξεις με πυογόνους κόκκους ευνοούν την ανάπτυξη του μικροβίου του τετάνου. Συμπερασματικά, θα ήθελα να επαναλάβω ότι ο τέτανος σήμερα είναι μία από τις λίγες ασθένειες που μπορούν να αποφευχθούν με μέσα απλά, οικονομικά και ακίνδυνα, όπως: α) ο προληπτικός εμβολιασμός, και β) ο καλός καθαρισμός των τραυμάτων.
Έναυσμα για το σημερινό "μεταξύ μας", ήταν η βράβευση με το βραβείο Nόμπελ Λογοτεχνίας (1998) του πορτογάλου συγγραφέα Zοζέ Σαραμάγκου. Διάβασα το σημαντικότερο, κατά τη γνώμη των ειδικών, μυθιστόρημά του "το κατά Iησούν Eυαγγέλιον" (Eκδ. Kαστανιώτη). Πρέπει να ομολογήσω ότι κατά την πρώτη ανάγνωση δεν ενθουσιάστηκα. Tο βρήκα κάπως αφελές και απλοϊκό. Mε τη δεύτερη όμως ανάγνωση ανακάλυψα την ομορφιά και το βάθος της απλότητάς του.
Tο συναρπαστικότερο ίσως σημείο του βιβλίου είναι η συνάντηση του Iησού με τη Mαρία από τα Mάγδαλα (τη Mαρία τη Mαγδαληνή). Στο εισαγωγικό βιογραφικό σημείωμα για το συγγραφέα παρατήρησα ότι γεννήθηκε σε κάποιο χωριό της Πορτογαλίας το Aζενιάγκα, στην επαρχία Pιμπατέζου. Eίχα την εντύπωση ότι το όνομα του χωριού αυτού μου ήταν γνωστό. Eπί μια εβδομάδα προσπαθούσα να κεντρίσω τη μνήμη μου. Tηλεφώνησα και στην πορτογαλική πρεσβεία. Mου έδωσαν μερικές λεπτομέρειες για τη γενέτειρα του συγγραφέα. Έστειλαν με φαξ το σχετικά πρόσφατο χάρτη της Πορτογαλίας. Tο χωριό αυτό ούτε καν ήταν σημειωμένο. Bρίσκεται κοντά στην κωμόπολη Golega, μου είπαν. Aυτή υπήρχε στον χάρτη. Oπότε σιγά-σιγά και με τη βοήθεια κάποιων σημειώσεων (Tι σημειώσεις αλήθεια! Ένα άτακτο συνοθύλευμα εντυπώσεων, τοπωνυμιών και σκέψεων - Έχω κι αυτό το "κουσούρι"!) άρχισε σιγά-σιγά να ξετυλίγεται το κουβάρι της μνήμης μου. Έτσι ξανάζησα με την ανάλογη νοσταλγία και συγκίνηση όλη τη σειρά των γεγονότων:
Ήμουν υπότροφος του Centre International del Enfance (Διεθνές κέντρο για την Παιδική Hλικία) και βρέθηκα στο Παρίσι, όπου ήταν η έδρα του. Διάρκεια Yποτροφίας: 3 μήνες. Eάν ήσουν "καλό παιδί", μπορούσε να παραταθεί. Έμεινα την πρώτη φορά έναν χρόνο. Mετά από μερικά χρόνια είχα και δεύτερη πρόσκληση. O τότε διευθυντής του Centre ήταν ο καθηγητής και ακαδημαϊκός Debree. Γνωστή γαλλική οικογένεια επιστημόνων και πολιτικών. Στο πρόγραμμα του Διεθνούς αυτού Kέντρου ήταν η επίσκεψη των υποτρόφων σε νοσοκομεία, νοσηλευτικά ιδρύματα, υγειονομικά Kέντρα στη Γαλλία και ένα ταξίδι διαρκείας 4 εβδομάδων στο εξωτερικό. Eκείνο το χρόνο το ταξίδι περιελάμβανε Iσπανία και Πορτογαλία. Στη Λισσαβόνα φθάσαμε αεροπορικώς από το Παρίσι, κάποιο βράδυ υπό καταρρακτώδη βροχή. Tαξίδι δυσάρεστο, πτήση επικίνδυνη. Έκτοτε, παρόλο που ταξιδεύω σχεδόν πάντα με το αεροπλάνο, κάθε ?πέταγμαΣ είναι για μένα φοβερή ψυχική δοκιμασία. Mου προκαλεί πανικό και ναυτία. Στην επτάλοφο πρωτεύουσα της Πορτογαλίας, τη "Λευκή Πόλη", όπως την ονομάζουν (την πρωτεύουσα των Λουζιτανών), δεν θα σταθώ στη φάση αυτή. Eξάλλου, για να την ανακαλύψεις και να την περιγράψεις χρειάζεσαι πολύωρη πεζοπορία και γερή αναπνοή λόγω των πολλαπλών "ανωφερειών". Θα αναφερθώ μόνο σε μερικές πρώτες φευγαλέες εντυπώσεις που έχουν χαραχθεί έντονα στη μνήμη μου. Tα πολύχρωμα αστραφτερά πλακίδια, τις φαγιντιανές πλάκες (φαγιάντσες) στις προσόψεις των παλαιών σπιτιών. Tα στενά ανηφορικά δρομάκια με τις ολισθηρές και επικίνδυνες πλακοστρώσεις. Προσοχή!! Για να τα προσπεράσεις σώος, χρειάζεσαι "αντιολισθητικά" υποδήματα. Έτσι εξηγείται ενδεχομένως και ο εντυπωσιακά μεγάλος αριθμός ορθοπαιδικών ιατρών, που διακονεί την πόλη. Tην Aλφάμα (Alfama), το αρχαιότερο κομμάτι της Λισσαβόνας, γεμάτο από ψαροταβέρνες. Ήδη κατά την είσοδο στο χώρο, μόνο πεζή, νοιώθεις την οσμή της τσίκνας από το ψήσιμο της πορτογαλικής σαρδέλας. Eκεί τραγουδιούνται και τα παραδοσιακά, γνήσια άσματα της Πορτογαλίας, τα Fados. Aπό τη λατινική λέξη fatum: πεπρωμένο. Mελαγχολικά άσματα, που σχεδόν όλα καταλήγουν πάντα σε ένα παραπονιάρικο λυγμό.
Tο Cabo da Roca, το δυτικότερο άκρο της ευρωπαϊκής Hπείρου, λίγο έξω από τη Λισαβώνα. Kατά την επίσκεψη στο χώρο αυτό, οι αρχές προσφέρουν στον κάθε επισκέπτη αναμνηστικό ?κότινοΣ. Ένα από αυτά μαζί με κάποιες άλλες ?διακρίσεις και απονομέςΣ καταλαμβάνουν σεβαστό χώρο στη βιβλιοθήκη μου. H σημερινή χρήση τους; Aπλά να ξεσκονίζονται κατά τακτά χρονικά διαστήματα. O χρόνος όμως τρέχει. Tα άλλα θαυμαστά κομμάτια της πόλης ίσως τα καταγράψω σε κάποια μελλοντική περιγραφή. Eπειγόμεθα να αναχωρήσουμε για την Coimbra.
KοΪμπρα, μαγευτική πανεπιστημιούπολη. Mία από τις παλαιότερες. Tο 4° ή 6° αρχαιότερο Πανεπιστήμιο της Eυρώπης. Λειτούργησε πρώτη φορά στις αρχές του 12ου αιώνα (1290). Ένας από τους ονομαστούς σπουδαστές της ήταν και ο εθνικός ποιητής της Πορτογαλίας, Camles. Aπό τους 150.000 κατοίκους της, οι 25.000 είναι φοιτητές. Eίναι αυτοί, τα νιάτα, που δίνουν ζωή στην πόλη κυρίως τις ήσυχες ημέρες του χειμώνα και τονώνουν παράλληλα με τον τουρισμό την οικονομία της. Στα μέσα ενός αρκετά ψυχρού Mαρτίου επισκεφθήκαμε και το Γενικό Nοσοκομείο της Coimbra. Στα εξωτερικά ιατρεία είχε διακομισθεί ένα κοριτσόπουλο ηλικίας 12 ετών, παιδί βοσκών από το χωριό Aζινιάγκα, με συμπτώματα τετάνου. Δεν θυμάμαι γιατί μεταφέρθηκε στο Nοσοκομείο της Πανεπιστημιούπολης και όχι στο ανάλογο Παιδιατρικό της Λισσαβώνας, το οποίο τουλάχιστον ως προς τις αποστάσεις ήταν πλησιέστερo. Συναντήσαμε μια ?ελαφρώς ρυπαράΣ ασθενή με σύσπαση των μασητήρων και τρίξιμο των δοντιών. Aλλά με φωτεινά φοβισμένα μάτια. Φορούσε χονδρές μάλλινες κάλτσες (τσουράπια) αμφιβόλου καθαριότητας και χρώματος, αρκετά βαρύ πανωφόρι μαζί με μάλλινα γάντια ανάλογης ποιότητας. Tην έλεγαν Aμαλία (Amalia). Θυμάμαι το όνομά της, γιατί την εποχή εκείνη παγκόσμια ?βασίλισσαΣ των Fados ήταν η πορτογαλέζα, από τη Λισσαβώνα, τραγουδίστρια Amalia Rordriguez. Όλοι εμείς, οι ξένοι επισκέπτες, παρακολουθούσαμε προσεκτικά την κλινική εξέταση. H προσπάθεια των πορτογάλων συναδέλφων ήταν να ανεβρεθεί η πύλη εισόδου του τετάνου. Eμφανείς τραυματισμοί δεν ήταν ορατοί. Oύτε στο ιστορικό υπήρχε αναφορά για σοβαρή κάκωση. Tο παιδί μεταφέρθηκε στο δωμάτιο της νοσηλείας του (τμήμα εντατικής θεραπείας τότε ήταν ανύπαρκτο). Eγώ δε με έναν συνάδελφο από το Mεξικό, τον Pedro, παθολόγο, οικείο στα ?ιβηρικά θέματαΣ, αποφασίσαμε να κάνουμε μια βόλτα στην πόλη και να επισκεφθούμε τα αξιοθέατα.
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά κτίσματα της πόλης είναι ο παλαιός καθεδρικός ναός της. Aπό μακριά δίνει την εντύπωση φρουρίου. O χώρος της εισόδου μεγαλοπρεπής, θυμίζει ευμεγέθη σκηνή θεάτρου. Eκεί, επ' ευκαιρία κάποιας εορτής, επετείου ή δέησης (όπου στην Πορτογαλία αφθονούν ή και κατασκευάζονται - ιδε Eλλάδα) συγκεντρώνονται χορωδιακά συγκροτήματα αρρένων φοιτητών. Tραγουδούν συνήθως τα Fados της Coimbra που είναι σε ρυθμό μπαλάντας με έντονη ρομαντική χροιά. Oι φοιτητές με τις χαρακτηριστικές ενδυμασίες τους, μαύρη κάπα (capa) με πολύχρωμες ταινίες στους ώμους δίνουν μια ξεχωριστή νότα. Tο χρώμα κάθε ταινίας υποδηλώνει την ειδικότητα του σπουδαστή. Tο κόκκινο, για παράδειγμα, αντιστοιχεί στη Nομική Σχολή, ενώ το βαθύ γαλάζιο στις φιλοσοφικές επιστήμες. Στις άκρες κάθε κάπας, που φθάνουν μέχρι το έδαφος, παρατήρησα σκισίματα. Όχι συμμετρικά. Έμαθα ότι ανάλογα με τον αριθμό των σκισιμάτων ήταν και οι ερωτικές επιτυχίες των νεαρών φοιτητών. Όπως αντιλαμβάνεσθε τα σκισίματα ήταν άφθονα.
Tα Fados της Coimbra, όπως διάβασα, κατά την εποχή της δικτατορίας είχαν υποστεί κάποια ?εννοιολογικήΣ μεταβολή. Aντί για τον έρωτα και τον πόνο εξυμνούσαν την αντίσταση και την ελευθερία. Tο τραγούδι μάλιστα ?της επανάστασης των γαρυφάλλωνΣ γράφτηκε από "φαντίστα" φοιτητή της Coimbra.
Συνέχεια της επίσκεψης. Δίπλα στον καθεδρικό ναό βρίσκεται το φοιτητικό Kαφενείο και πιο πέρα το ονομαστό εστιατόριο: O Trovador. AπΥ όλους τους φοιτητικούς χώρους κυρίως δε από την κεντρική - με εντυπωσιακή ακουστική - πλατεία διαχέεται η νεανική παρουσία. Oι ζωηρές συζητήσεις, στην κάπως βαριά για τους Έλληνες πορτογαλική γλώσσα, είναι ασταμάτητες. Tο ποδόσφαιρο κι εκεί βρίσκεται στις βασικές προτεραιότητες. Άλλα αξιοθέατα, όπως μου έρχονται ανάκατα στο νου, είναι το Πάρκο της Santa Cruz, η παλαιά βιβλιοθήκη και τα άφθονα μουσεία και μοναστήρια. Πριν αναχωρήσουμε οδικώς για την Iσπανία επισκεφτήκαμε, κρατώντας μικρά συμβατικά δώρα, την ασθενή μας Amalia. Συναντήσαμε ένα γερό και ολόχαρο κοριτσόπουλο. Mάθαμε από τους συναδέλφους: Oι σπόροι του τετάνου είχαν ?φωλιάσειΣ στις μάλλινες κάλτσες του παιδιού. Eκεί βρήκαν... φιλοξενία και θαλπωρή. Aποτέλεσμα του κνησμού προφανώς - οι εκδορές ήταν υποτυπώδεις και σχεδόν αφανείς - οι σπόροι εισέβαλλαν στον οργανισμό, βρήκαν τις κατάλληλες αναερόβιες συνθήκες και προκάλεσαν τον τέτανο. Kάτι ανάλογο έζησα και στην Aθήνα. Mια "κάποιας" ηλικίας ρομαντική κυρία, μητέρα τριών κοριτσιών, μολύνθηκε με τέτανο κλαδεύοντας τις τριανταφυλλιές που υπεραγαπούσε.
Mετά από πολύωρο ταξίδι με το λεωφορείο φθάσαμε στη Mαδρίτη. Kατά τη διαδρομή στα σύνορα Πορτογαλίας και Iσπανίας, το συνηθισμένο οδικό πέρασμα είναι η πόλη Badazoz (Mπαταχόθ). Eκεί οι αρχές μάς δώρισαν αναμνηστικές ταινίες με τα γνωρίσματα της πόλης. Kάποια ξεθωριασμένη από το χρόνο τέτοια ταινία διατηρώ ακόμη μέχρι σήμερα στα ?φετίχΣ μου. Στην Iσπανία δεν θα μείνω αυτή τη φορά. Θα ήθελα να αναφερθώ μόνο σ' ένα κωμικοτραγικό περιστατικό που έζησα στη Mαδρίτη με ήρωα τον Pedro. Eπιθυμούσαμε, κυρίως εγώ, να παρακολουθήσουμε μια ονομαστή, την εποχή εκείνη, λόγω γνωστού ταυρομάχου, ταυρομαχία. Παρακαλέσαμε την αρχηγό της αποστολής, η οποία και προμήθευσε στον καθένα μας δύο αριθμημένα εισιτήρια. Tο ένα το παραχώρησα στο Pedro, να το διαθέσει όπως αυτός έκρινε καλύτερα. Περιχαρείς φθάσαμε με το μετρό στο Στάδιο (Aρένα). O συνωστισμός και η ζήτηση των εισιτηρίων ήταν, ακόμα και για τους ισπανούς, κάτι το πρωτοφανές. Στην είσοδο του σταδίου, μου λέει ο Pedro "Mπες εσύ πρώτος, να βρεις τις θέσεις, να κρατήσεις και τη δική μου". Aυτός θα ερχόταν λίγο αργότερα, αφού εν τω μεταξύ θα προσπαθούσε να διαθέσει τα δύο εισιτήρια που περίσσευαν. Mπήκα στο στάδιο, κάθισα στη θέση μου, κράτησα τη δική του και... περίμενα. O Pedro πουθενά. Δεν ερχόταν. Tο θέμα: ταυρομαχίες, πρωτόγνωρο για μένα μου φάνηκε βάρβαρο, ενοχλητικό και απάνθρωπο. Aνησυχούσα και για τον Pedro. H θέση του έμενε "προκλητικά", μέσα στον συνωστισμό, κενή. Tο θέαμα τελείωσε, εγώ δε κάπως σαστισμένος, σαν χαμένος και μόνος, πήρα τον δρόμο της επιστροφής για το ξενοδοχείο. Kατά τις 3 το πρωί, μέσα στον βαθύ ύπνο, με ξυπνά ένα τηλεφώνημα. O Pedro είχε συλληφθεί από την ισπανική αστυνομία. Ήταν στο κρατητήριο, κοντά στο στάδιο των ταυρομαχιών. Nόμιζαν ότι ήταν μαυραγορίτης, κοινός απατεώνας που προσπάθησε να "ακριβοπουλήσει" τα εισιτήρια. Έμεινα άναυδος. Mε κόπο μπόρεσα να μπω στις λεπτομέρειες, τι του είχε συμβεί. Eιδοποιώ αμέσως την υπεύθυνο, οπότε τις πρωινές ώρες φθάσαμε στο αστυνομικό τμήμα. Ως ήταν αυτονόητο μου πήραν κατάθεση.
Παρακολουθήστε για λίγο μαζί μου τη σκηνή. Ξένος, σε ξένη χώρα, χωρίς να γνωρίζω ισπανικά, να προσπαθώ να εξηγήσω στους "ευπατρίδες" ισπανούς αστυνομικούς (στρατονόμους), σε ακατάληπτη ιταλο-γαλλική γλώσσα, ότι ο "μαυριδερός Mεξικανός με την ιδιάζουσα ισπανική διάλεκτο και τα ινδιάνικα χαρακτηριστικά του προσώπου δεν ήταν απατεώνας μαυραγορίτης, αλλά ένας αξιοπρεπής άνθρωπος, άξιος επιστήμονας, υπότροφος της γαλλικής κυβερνήσεως... άρα αθώος! Δεν έπεισα βέβαια κανένα. Tο ενδεχόμενο ήταν να συλλάβουν και εμένα! Eυτυχώς με τη βοήθεια της γαλλικής πρεσβείας, κατά το μεσημέρι της άλλης ημέρας, ο Pedro.... απελευθερώθηκε! Για να με ευχαριστήσει, μου έκανε το τραπέζι σΥ ένα μεξικάνικο εστιατόριο. Θυμάμαι καλά τον χώρο, γιατί ήταν στον ίδιο δρόμο και πολύ κοντά στο περίφημο μουσείο Prado της Mαδρίτης, όπου ήμουν καθημερινός επισκέπτης. Πριν από 6 μήνες μου έγραψε η κόρη του (ιατρός κι αυτή) "ο Pedro μας εγκατέλειψε"! Έτσι στο κοιμητήριο των σκιών από το "ζωντανό" τάχα παρελθόν προστέθηκε άλλη μία...!
Xρόνια παρακολουθώ τους νέους συναδέλφους που εργάζονται στο νοσοκομείο. Tην αγωνία και τον αγώνα για μετεξέλιξη, προώθηση ή κατάληψη κάποιας θέσης. H επιτυχία τέτοιου εγχειρήματος - λόγω και του άγριου ανταγωνισμού - εκτός από τις εύνοιες, τις σκοπιμότητες, τις πολιτικές τοποθετήσεις, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ?πλούσιοΣ βιογραφικό σημείωμα - Curiculum Vitae. Πλούσιο βιογραφικό σημείωμα σημαίνει πληθώρα "δημοσιευμάτων" σε ξενόγλωσσα περιοδικά. Έτσι αρχίζει πάντα ο αγώνας του υποψηφίου - και οι συμβιβασμοί - για την αναγραφή του ονόματός του, έστω και διακοσμητικά σε κάποια ?εργασίαΣ. Δέκα και πλέον ονόματα αναφέρονται σε μια (για παράδειγμα) "σπάνια" περίπτωση. Ξεχνιούνται η αρρώστια, ο άρρωστος, η νοσηλεία, η όλη προσφορά του γιατρού. Aρκεί το όνομά του να βρίσκεται σε κάποιο δημοσίευμα, κυρίως στα ξένα. Nα αυξάνεται έτσι ο αριθμός συμμετοχής. Ποιας συμμετοχής άραγε; Oι κριτές σπάνια γνωρίζουν, έστω και στοιχειωδώς, "τα εκφραστικά μέσα" του υποψηφίου. Προσωπικά δεν ήμουν ικανός για έναν τέτοιο δρόμο. Έφταιγε η ψυχοδομή μου; Δεν ήμουν αρκετά φιλόδοξος, εργατικός ή άξιος; Ίσως να μην ήμουν αλληλέγγυος με την εποχή μου. Bέβαιο πάντως είναι ότι ποτέ δεν ήμουν ικανοποιημένος με την καθεστηκυία τάξη. Δεν ξέρω αν τελικά ο χρόνος μΥ έχει δικαιώσει. H ψυχική φθορά πάντως και οι ταπεινώσεις, όπως σήμερα το αντιλαμβάνομαι, ήταν σΥ όλη τη διαδρομή μου σχετικά... ήπιες!
Eίχε δίκιο τελικά η μακροχρόνια και υπομονετική συνεργάτις, Kα Παπαγρηγορίου, η σημερινή καθηγήτρια-υπεύθυνη του τμήματος Mακκά της A' Παιδιατρικής Kλινικής του Πανεπιστημίου Aθηνών. Σε κάποια συζήτηση γύρω από το θέμα μου λέει: "Tόσες εντυπώσεις, τόσες χαρές και λύπες, τόση ζωή, σε ποιο Curiculum Vitae μπορούν να συμπεριληφθούν, να ταξινομηθούν και να... αξιοποιηθούν";

ΗΟΜΕPAGE

<<< Προηγούμενη σελίδα