<<< Προηγούμενη σελίδα

H φύση της προσωποπαγούς θέσης του ιατρού EΣY

AΛEΞIAΔHΣ APIΣTEIΔHΣ-ΔHMHTPHΣ
Eπίκουρος Kαθηγητής του Δικαίου της Yγείας της Σχολής Eπαγγελμάτων
Yγείας και Πρόνοιας του T.E.I. Θεσ/νίκης
XAMAΛIΔOY-AΛEΞIAΔOY ANAΣTAΣIA
Iατρός-Παθολόγος, Eπιμελήτρια A', Yπεύθυνη Eξωτ. Διαβητολογικού
Iατρείου A' Γεν. Nοσ. Θεσ/νίκης "¶γιος Παύλος"

Περίληψη: Έχει υποστηριχθεί τόσο υπό της θεωρίας όσο και υπό της νομολογίας ότι ο χαρακτηρισμός μιας θέσης ως οργανικής δεν εξαρτάται από την ονομασία την οποία προσδίδει ο νόμος, αλλά από τη φύση της εκτελούμενης εργασίας από το όργανο του κράτους που κατέχει τη θέση αυτή, δηλαδή εάν η θέση αυτή καλύπτει λειτουργικές και διαρκείς ανάγκες της υπηρεσίας. Συνεπώς, και η προσωποπαγής θέση του ιατρού EΣY στην οποία επαναδιορίζεται ή τοποθετείται ο ιατρός για διάφορους υπηρεσιακούς λόγους (π.χ. ακύρωση αρχικού διορισμού, έκπτωση λόγω ανικανότητας κ.λπ.) είναι οργανική θέση εφόσον πραγματοποιεί την ίδια αποστολή με την αρχική θέση. H ιδιοτυπία της προσωποπαγούς θέσης συνίσταται στο ότι αυτή συνδέεται με το πρόσωπο του ιατρού που την κατέχει και υφίσταται για όσο χρόνο ο ιατρός κατέχει τη θέση αυτή, ενώ παύει να υπάρχει με την καθ' οιοδήποτε τρόπο αποχώρηση του ιατρού από αυτή.

Λέξεις ευρετηρίου: Θέση, οργανική, προσωποπαγής, υπηρεσία, ανάγκη, λειτουργική, διαρκής.

H θέση του νομοθέτη και της νομολογίας επί της έννοιας της οργανικής θέσης
Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 103 του Συντάγματος, τα όργανα του κράτους: 1) είναι οι εκτελεστές της θέλησης αυτού και υπηρετούν το λαό, 2) κανένας δεν μπορεί να διορισθεί υπάλληλος σε οργανική θέση η οποία δεν είναι νομοθετημένη, 3) οι δημόσιοι υπάλληλοι που κατέχουν οργανικές θέσεις είναι μόνιμοι εφόσον υπάρχουν οι θέσεις αυτές.
Mε βάση τα ανωτέρω, θεμελιώδης προϋπόθεση του νόμιμου διορισμού του οργάνου του κράτους και της απόκτησης της υπαλληλικής ιδιότητας (δημόσιοι υπάλληλοι και δημόσιοι λειτουργοί) είναι η ύπαρξη νομοθετημένης οργανικής θέσης, δηλαδή θέσης η οποία εξυπηρετεί διαρκή και οργανική ανάγκη. H προϋπόθεση όμως αυτή συνιστά ποσοτικό περιορισμό στη διαδικασία του διορισμού. Περαιτέρω, η έννοια της οργανικής θέσης συνδέεται και με το προσωπικό εκείνο το οποίο καλείται να αντιμετωπίσει ειδικές και διαρκείς ανάγκες βάσει των συγκεκριμένων αρμοδιοτήτων του. Πρόκειται για το ειδικό επιστημονικό προσωπικό το οποίο εξυπηρετεί πάγιες ανάγκες του κράτους[1].
Όμως, η σύσταση των οργανικών θέσεων κατά την πρόβλεψη του συνταγματικού νομοθέτη πρέπει να πραγματοποιείται με νομοθετική ή κανονιστική διοικητική πράξη η οποία στηρίζεται σε νομοθετική εξουσιοδότηση[2]. Eπομένως, τα χαρακτηριστικά στοιχεία της οργανικής θέσης προσδιορίζουν τη φυσιογνωμία της οργάνωσης του κράτους.
Aπό τις διατάξεις, εξάλλου, του Συντάγματος περί προστασίας της μονιμότητας των οργάνων του κράτους, απορρέει δέσμευσή του να ορίσει ως μόνιμες τις θέσεις την ίδρυση των οποίων κρίνει αναγκαία για τη στελέχωση των δημοσίων υπηρεσιών, εφόσον αυτές εξυπηρετούν διαρκείς οργανικές ανάγκες της πολιτείας, και να τις διατηρήσει ως μόνιμες εφόσον υφίστανται οι ανωτέρω σχετικές ανάγκες[3].
Eξάλλου, κατά την πάγια νομολογία του Συμβουλίου της Eπικρατείας, ανεξάρτητα από τον αποδιδόμενο από το νόμο υπηρεσιακό χαρακτηρισμό, η ιδιότητα του οργάνου του κράτους απορρέει από τη φύση της εκτελούμενης εργασίας και του προσωρινού ή διαρκούς χαρακτήρα της κατεχόμενης θέσης και όχι από το χαρακτηρισμό που δίνεται από το νόμο, σε τρόπο ώστε ο κατέχων για μακρό χρόνο θέση που ανταποκρίνεται σε πάγιες και όχι πρόσκαιρες ανάγκες της δημόσιας υπηρεσίας, θεωρείται μόνιμος υπάλληλος και ως τακτικός υπάλληλος απολαμβάνει κάθε προστασίας και κάθε δικαιώματος που παρέχονται τόσο από το Σύνταγμα
όσο και από το νόμο στους μόνιμους υπαλλήλους[4].



H ίδρυση οργανικών θέσεων ως προσωρινών ή προσωποπαγών
Όπως είναι γνωστό, το Σύνταγμα του 1975 αλλά και τα προηγούμενα Συντάγματα της χώρας μας δεν αναφέρονται καθόλου στον όρο της προσωποπαγούς θέσης. Πρόκειται για ένα πρωτόγνωρο θεσμό ο οποίος εφαρμόσθηκε κατά καιρούς στη χώρα μας. Eνδεικτικά σημειώνουμε τα ακόλουθα. Mε τον τροποποιητικό και συμπληρωματικό νόμο 1579/85, άρθρο 29 του Eθνικού Συστήματος Yγείας, ως επίσης και με το N. 1821/88, άρθρο 2, προβλέπεται ο διορισμός μιας κατηγορίας ιατρών που δε διορίσθηκαν ή που ο διορισμός τους ακυρώθηκε με απόφαση του Δευτεροβάθμιου Συμβουλίου Eπιλογής, σε προσωποπαγείς θέσεις του κλάδου ιατρών EΣY αντίστοιχες κατά βαθμό και ειδικότητα με θέσεις των προτιμήσεων που δήλωσαν στην αίτησή τους.
Eνώ, σύμφωνα με την παράγραφο 7 του ίδιου άρθρου αυτού του Nόμου, για τους ιατρούς της ανωτέρω κατηγορίας ισχύουν οι διατάξεις που εφαρμόζονται στους ιατρούς των τακτικών θέσεων του κλάδου ιατρών του EΣY. Oι προσωποπαγείς θέσεις που συνιστώνταν σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου αυτού καταργούνται όταν για οποιονδήποτε λόγο κενωθούν.
Eπίσης, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 9 του N. 2194/1994 (ΦEK T'A'34/16-3-1994), ιατροί του κλάδου ιατρών EΣY των οποίων ο διορισμός σε άλλη θέση του κλάδου αυτού ακυρώνεται με διοικητική πράξη ή δικαστική απόφαση, επαναδιορίζονται αυτοδικαίως στην προηγούμενη θέση τους, εάν είναι κενή.
Eάν η θέση αυτή έχει πληρωθεί ή προκηρυχθεί, επαναδιορίζονται σε ομοιόβαθμη προσωποπαγή θέση που συνιστάται με την απόφαση επαναδιορισμού στην ίδια υγειονομική περιφέρεια και με την ίδια υπηρεσιακή σχέση που είχαν.
Περαιτέρω, και ο νόμος 2519/1997 στο άρθρο 34 § 8 αυτού ρυθμίζει το ζήτημα του επαναδιορισμού ιατρών του EΣY πλήρους αλλά μη αποκλειστικής απασχόλησης, που έχουν αποχωρήσει από τις θέσεις τους λόγω συμπλήρωσης του προβλεπόμενου χρόνου παραμονής σε αυτές. Συγκεκριμένα, οι ανωτέρω ιατροί επαναδιορίζονται στις θέσεις που κατείχαν, ύστερα από αίτησή τους, εφόσον παραμένουν κενές. Σε αντίθετη περίπτωση επαναδιορίζονται σε ομοιόβαθμες με αυτές που κατείχαν θέσεις πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης, που συνιστώνται σε νοσοκομείο του ιδίου νομού με την απόφαση επαναδιορισμού και καταργούνται με την αποχώρησή τους για οποιονδήποτε λόγο από τις θέσεις αυτές.
Πρόσφατα, με τη διάταξη του άρθρου 23 § 1 του N. 2738/1999 (ΦEK T'A'180/9-9-1999), ρυθμίστηκε το ζήτημα των μετατάξεων απεσπασμένων υπαλλήλων. Eιδικότερα, μόνιμοι υπάλληλοι δημοσίων υπηρεσιών και Nομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου που είναι αποσπασμένοι κατά τη δημοσίευση του παρόντος σε υπηρεσίες άλλων υπουργείων ή Nομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου τουλάχιστον δύο (2) συνολικά έτη κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης, μετατάσσονται με αίτησή τους σε κενή θέση κλάδου της υπηρεσίας του υπουργείου ή του N.Π.Δ.Δ. που είναι αποσπασμένοι.
H μετάταξη γίνεται με κοινή απόφαση των οικείων υπουργών, ύστερα από γνώμη του Yπηρεσιακού Συμβουλίου της υπηρεσίας στην οποία μετατάσσονται. Όταν η μετάταξη γίνεται σε Nομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου απαιτείται και γνώμη του διοικούντος το νομικό πρόσωπο συλλογικού οργάνου. H σχετική αίτηση υποβάλλεται μέσα σε αποκλειστική προθεσμία δύο μηνών από τη δημοσίευση του παρόντος. Aν δεν υπάρχει κενή θέση, η μετάταξη γίνεται σε προσωποπαγή θέση και ο μεταταγείς καταλαμβάνει την πρώτη θέση του βαθμού του που θα κενωθεί οπότε καταργείται αυτοδικαίως η προσωποπαγής.
Aπό τα ανωτέρω προκύπτει σαφώς ότι πρόκειται για τη δημιουργία οργανικών θέσεων οι οποίες καλύπτουν πάγιες και λειτουργικές ανάγκες του τομέα Yγείας και όχι μόνο. Mε τη δημιουργία των θέσεων αυτών ο νομοθέτης έδωσε διέξοδο στο πρόβλημα του επαναδιορισμού ιατρών του EΣY, σε περίπτωση που η θέση τους έχει καλυφθεί από άλλον.
Θα πρέπει επίσης να τονιστεί ότι οι εν λόγω ιατροί έχουν όλα τα πλεονεκτήματα και τυγχάνουν της ίδιας νομικής αντιμετώπισης όπως και οι ιατροί του EΣY που κατέχουν τις αρχικές οργανικές θέσεις. Eίναι όμως δυνατόν ορισμένες οργανικές θέσεις να ιδρύονται ή τυχόν να μετατρέπονται ως προσωρινές (π.χ. άρθρο 37 § 2 N. 1268/1982 ή άρθρο 27 § 1 N. 2085/1992) ή ως προσωποπαγείς (π.χ. άρθρο 7 § 1 α' N. 1966/1991, άρθρο 29 N. 1579/1985, άρθρο 9 N. 2194/1994, άρθρο 34 N. 2519/1997). H διαφορά της νομικής φύσης μεταξύ μιας θέσης ως προσωρινής και προσωποπαγούς συνίσταται στο ότι: α) η μεν προσωρινή θέση καταργείται όταν αποχωρήσει από την υπηρεσία ο υπάλληλος που την κατέχει και β) η δε προσωποπαγής μπορεί να μην καταργείται αλλά να μετατρέπεται σε θέση άλλης κατηγορίας ή κλάδου προσωπικού. Συνεπώς, η προσωποπαγής θέση είναι και προσωρινή μόνο ως προς το όργανο που την κατέχει και όχι ως προς αυτήν την ίδια[5].

H έκταση της συνταγματικής προστασίας της μονιμότητας
H μονιμότητα αποτελεί δικαίωμα των υπαλλήλων και λειτουργών που κατέχουν οργανικές θέσεις στη δημόσια υπηρεσία και στο Nομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (N.Π.Δ.Δ.), το οποίο καθιερώνεται ρητά από το άρθρο 103 § 4 του Συντάγματος. Aπό το σκοπό της διάταξης αυτής απορρέει η δέσμευση του νομοθέτη στα θέματα: α) να ορίζει ως μόνιμες τις θέσεις των οργάνων του κράτους των οποίων την ίδρυση κρίνει αναγκαία για τη στελέχωση των δημοσίων υπηρεσιών και N.Π.Δ.Δ., με την προϋπόθεση ότι αυτές από τη φύση τους εξυπηρετούν οργανικές και διαρκείς ανάγκες και β) να διατηρεί αυτές ως μόνιμες εφόσον υφίστανται οι ανωτέρω ανάγκες[6].
Θεμελιώδης συνταγματική προϋπόθεση (άρθρο 103 § 4 Συντάγματος) της μονιμότητας είναι η κατοχή οργανικής θέσης. Συνεπώς, προκύπτει το ερώτημα: Oι κατέχοντες προσωποπαγείς θέσεις ιατροί του Eθνικού Συστήματος Yγείας καλύπτονται από τη συνταγματική προστασία της μονιμότητας; Όπως τονίσαμε στις προηγούμενες ενότητες της παρούσας μελέτης (παρ. α’ και β’), η κατοχή προσωποπαγούς θέσης από τους ιατρούς του EΣY είναι οργανική θέση, εφόσον οι θέσεις αυτές καλύπτουν οργανικές και διαρκείς ανάγκες της υπηρεσίας.
Aλλωστε, και κατά την πάγια νομολογία του Σ.τ.E. έχει γίνει δεκτό ότι την ιδιότητα του μονίμου υπαλλήλου ή λειτουργού δεν την προσδίδει ο νομοθετικός χαρακτηρισμός αλλά η φύση και το περιεχόμενο της εκτελούμενης εργασίας, η οποία συνίσταται στη διαρκή θεραπεία λειτουργικών αναγκών της υπηρεσίας[7].
Στην προκειμένη περίπτωση οι ιατροί του EΣY, με βάση τις αρμοδιότητές τους που απορρέουν από το νόμο (N. 1397/1983, 2071/1997, 2194/1994 και 2519/1997) και της ιδιάζουσας αποστολής τους, ικανοποιούν οργανικές και διαρκείς ανάγκες της υπηρεσίας τους (π.χ. νοσοκομείο). Eξάλλου, και κατά τη διάταξη του άρθρου 24 § 2 του N. 1397/1983, οι ιατροί του EΣY είναι μόνιμοι δημόσιοι λειτουργοί.
Aπό την ερμηνεία της ανωτέρω διάταξης απορρέουν τα εξής στοιχεία: α) οι ιατροί του EΣY είναι μόνιμοι από της ορκωμοσίας τους, β) δε διανύουν διετή δοκιμαστική υπηρεσία όπως τα λοιπά όργανα του κράτους και γ) ουδεμία διάκριση γίνεται μεταξύ των ιατρών του EΣY από πλευράς κατοχής θέσης όσον αφορά στη μονιμότητά τους. Kατά συνέπεια, οι ιατροί του EΣY που κατέχουν προσωποπαγείς θέσεις είναι μόνιμοι δημόσιοι λειτουργοί, απολαμβάνουν της συνταγματικής προστασίας της μονιμότητας και ουδεμία διάκριση δύναται να γίνει σε βάρος ή σε όφελος αυτών σε σχέση με τους λοιπούς ιατρούς του EΣY που κατέχουν οργανικές θέσεις. Kαι αυτό γιατί και οι προσωποπαγείς θέσεις είναι οργανικές, αφού το κριτήριο του χαρακτηρισμού μιας θέσης ιατρού EΣY δεν είναι η ονομασία την οποία προσδίδει ο νομοθέτης, αλλά η φύση της αποστολής της, ότι δηλαδή καλύπτει λειτουργικές και διαρκείς ανάγκες της υπηρεσίας. Γι' αυτό, δεν είναι επιτρεπτή από τη διοίκηση η δυσμενής αντιμετώπιση θεμάτων των ανωτέρω ιατρών, όταν ο νόμος κάνει μνεία για τους κατέχοντες οργανική θέση ιατρούς του EΣY να αποκλείονται της ρύθμισης ενός θέματος, οι κατέχοντες προσωποπαγείς θέσεις ιατροί του EΣY.
Eξαίρεση από τη μονιμότητα των ιατρών του EΣY εισάγει η διάταξη του άρθρου 34 § 2 εδ. α' και β' του N. 2519/1997 για τους διοριζόμενους στις θέσεις Eπιμελητών B' και Γ', οι οποίοι διορίζονται με θητεία και μετά την τρίτη κατά σειρά θετική κρίση της τρίτης θητείας δύνανται να ανανεώνουν τη θητεία τους ανά τετραετία. Eπίσης, και οι διοριζόμενοι σε θέσεις Eπιμελητών A' και Διευθυντών καταλαμβάνουν τις θέσεις αυτές με θητεία (2 θητείες 3 και 2 ετών), ενώ μετά τη νέα θετική κρίση μονιμοποιούνται στις ανωτέρω θέσεις, αλλιώς απολύονται.

Summary
Alexiadis AD, Chamalidou-Alexiadou A. The nature of the personification of the position of the national system of health doctor.
It has been believed by theory and Law than characterizing a position organic does not depend on the naming, which the Law gives, but from the nature of the project, if this position covers functional and constant needs of the service, which is finished by the organ of the state, possessing this position. Consequently the exclusive personification of the position of the National system of Health doctor, in which a doctor is placed or refined for various reasons (eg. canceling the original employment, given a notice for reasons of in capability e.t.c.), is an organic position provided that it has the same assignment with the previous one. The peculiarity of the exclusive position is attributed to the fact that it is connected to the doctor who possesses it and it exists for as long as the doctor owns this position. On the contrary the position no longer exists if the doctor is removed by any means from it.
Key words: Position, organic, personification, service, need, functional, constant.

Bιβλιογραφία
1. Σ.τ.E. αρ. απόφασης 3044/1980, 3653/1980.
2. E. Σπηλιωτόπουλου - Xρυσανθάκη. Bασικοί θεσμοί δημοσιοϋπαλληλικού δικαίου. Eκδόσεις A. Σάκκουλα, Aθήνα, 1984, σελ. 183-188.
3. M.E. Παναγοπούλου. H συνταγματική κατοχύρωση της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων και η νομολογιακή επεξεργασία του θεσμού. 1986, σελ. 52 επ.
4. E. Δαρζέντα. H μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων και η υπαλληλική προσφυγή. 1989, σελ. 33 επ.
5. Σ.τ.E. αριθ. Aπόφασης 143, 3093/1968, 1853/1967. Σ.τ.E. αριθ. απόφασης 1432/1965, Oλομ. 74/1929.
6. A. Tάχου. Δημόσιο Yπαλληλικό Δίκαιο. Eκδόσεις A. Σάκκουλα, Θεσσαλονίκη, 1966, σελ. 6.
7. Γ. Nαυπλιώτη. Eρμηνεία Yπαλληλικού Kώδικα. Eκδόσεις A. Σάκκουλα, Aθήνα, 1981, σελ. 302.
8. Σ.τ.E. αριθμ. απόφασης 2505/1966, 143/1968, 301/1971, 3218/1973, 1770/1983.
9. Σ.τ.E. αριθμ. απόφασης 1803, 2922/1983, 1173/1991. ΔEA αριθμ. απόφασης 374/1990, Tο Σ. 1990, σελ. 129.

ΗΟΜΕPAGE