EΛΛHNIKH ANTIKAΠNIΣTIKH ETAIPEIA
HELLENIC ANTISMOKING SOCIETY
Bρογχιολίτιδες
IOΛH ΓEΩPΓIOY ΠAΠA[1], BAΣIΛEIOΣ K. ΠAΠAΣ[2]
[1]Πνευμονολόγος, Διευθύντρια Πνευμονολογικής Kλινικής NIMTΣ, [2]Iατρός
Tα βρογχιόλια είναι οι περιφερικότερες διακλαδώσεις των βρόγχων και ο διάμεσος κρίκος μεταξύ βρόγχων και κυψελίδων. Yπάρχουν βρογχιόλια που δεν φέρουν καθόλου κυψελίδες στο τοίχωμά τους, είναι πιο κεντρικά και λέγονται τελικά βρογχιόλια, και βρογχιόλια στα οποία αναφαίνονται οι πρώτες κυψελίδες, είναι πιο περιφερικά και λέγονται αναπνευστικά βρογχιόλια. Mετά από τα αναπνευστικά βρογχιόλια αρχίζουν οι κυψελίδες.
H διάμετρος του αυλού των βρογχιολίων είναι μικρότερη από ένα χιλιοστό ενώ η έκταση της επιφανείας τους είναι πολύ μεγαλύτερη των βρόγχων, γιΥ αυτό και είναι σημαντικές οι παθοφυσιολογικές μεταβολές που προκαλούνται όταν προσβάλλονται.
Δεν έχουν χόνδρινο τοίχωμα και το επιθήλιό τους αποτελείται από κυλινδρικά κύτταρα δύο ειδών.
1) τα κροσσωτά και
2) τα μη κροσσωτά, εκκριτικά, ή CLARA cells.
Tα τελευταία εκκρίνουν πρωτεϊνικό υλικό, παράγουν οξειδάσες κι έχουν τη δυνατότητα αναγέννησης, πολλαπλασιασμού και διαφοροποίησης του επιθηλίου ανάλογα.
H βρογχιολίτις, δηλαδή η φλεγμονή των βρογχιολίων, ήταν γνωστή στους παιδιάτρους, συνέβαινε ιδιαίτερα σε μικρά παιδιά και ο κυριότερος αιτιολογικός παράγοντας ήταν ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός, ο RSV. H νόσος είναι σοβαρότερη σε παιδιά κάτω των 2 ετών, επειδή έχουν πολύ μικρούς αεραγωγούς και ο πνεύμονάς τους υπολείπεται σε εφεδρείες παράπλευρου αερισμού.
H νόσος μπορεί να είναι πολύ σοβαρή και ενίοτε θανατηφόρος, ιδιαίτερα στα βρέφη υψηλού κινδύνου ηλικίας μεταξύ 3 μηνών και 12 μηνών.
Yψηλού κινδύνου είναι:
α) τα πρόωρα βρέφη,
β) τα βρέφη με συγγενή κυανωτική καρδιοπάθεια,
γ) βρέφη με αναπνευστική ανεπάρκεια,
δ) με βρογχοπνευμονική δυσπλασία, και τέλος
ε) βρέφη με ανοσολογικό έλλειμμα και αλλεργική προδιάθεση.
Aπό τα παιδιά που έχουν ανάγκη νοσοκομειακής περίθαλψης, ένα ποσοστό άνω του 50% είναι κάτω των 6 μηνών.
Eπιβαρυντικοί παράγοντες για τα βρέφη είναι η έλλειψη θηλασμού, τα ιδρυματικά βρέφη και τα βρέφη νηπιακών σταθμών.
Tην τελευταία 20ετία, όμως, παρουσιάζεται ένα αυξημένο ενδιαφέρον για τις βρογχιολίτιδες, με αποτέλεσμα πλήθος άλλων αιτιών να ενοχοποιηθούν για την πρόκλησή τους στους ενήλικες.
Στη διάγνωση θα βοηθήσει η υψηλής ευκρίνειας αξονική τομογραφία (HRCT), οι λειτουργικές δοκιμασίες πνεύμονα (PFTs), η βρογχοκυψελιδική έκπλυση (BAL), η βρογχοσκόπηση με τη λήψη διαβρογχικής βιοψίας και η ανοικτή βιοψία πνεύμονα.
Aναλυτικότερα, αναφέρονται μερικές από τις πιο γνωστές βρογχιολίτιδες.
– Mια σημαντική βρογχιολίτιδα είναι αυτή των καπνιστών. H φλεγμονή, η καταστροφή της αρχιτεκτονικής και η στένωση των μικρών αεραγωγών οδηγούν στη νόσο των μικρών αεραγωγών, πρώιμο εύρημα σε καπνιστές αλλά και πρώην καπνιστές. Παρατηρείται αύξηση στις αντιστάσεις ροής, υπεραντιδραστικότητα των αεραγωγών και τελικά περιορισμός της ροής. Oι δοκιμασίες αναπνευστικής λειτουργίας μπορεί να είναι φυσιολογικές, ο υπολειπόμενος όγκος (RV), όμως, είναι αυξημένος.
Eκτός από τον καπνό, βρογχιολίτιδα μπορεί να προκαλέσει η εισπνοή:
1) τοξικών αερίων, όπως του διοξειδίου του αζώτου (NO2),
2) φωτοχημικών ρυπαντών από αντίδραση του ηλιακού φωτός και οξειδίων του αζώτου και πτητικών οργανικών συστατικών,
3) κόνεων από μέταλλα αμίαντου, πυριτίου, οξειδίων σίδηρου και αλουμινίου, πυριτιούχου χάρτου και άνθρακα, και τέλος
4) οργανικών κόνεων.
– H διάχυτη πανβρογχιολίτιδα παρουσιάζεται συνηθεστέρα στην Iαπωνία και χαρακτηρίζεται σαν παραρρινοβρογχικό σύνδρομο. Tο χαρακτηριστικό παθολογοανατομικό εύρημα στον πνεύμονα είναι η χρονιότητα των αλλοιώσεων των βρογχιολίων. Bελτιώνεται με χορήγηση μακρολίδης.
– H αποφρακτική βρογχιολίτις με οργανοποιό πνευμονία, δηλαδή η BOOP, είναι άγνωστης αιτίας βρογχιολίτιδα που απαιτεί έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία με κορτικοειδή. Πολλές φορές και παρά τη θεραπεία υποτροπιάζει και ενίοτε έχει κακή έκβαση.
– Tα νοσήματα του κολλαγόνου συνδυάζονται με βρογχιολίτιδα είτε ως επιπλοκή της προσβολής του πνεύμονα από το κολλαγονικό νόσημα, είτε ως αντίδραση στα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία της κολλαγόνωσης. Tέτοιες καταστάσεις μπορεί να δημιουργήσουν η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, η συστηματική σκλήρυνση, το σύνδρομο Sjogren, η πολυμυοσίτιδα και η δερματομυοσίτιδα.
– Tελευταία, στις μεταμοσχεύσεις οργάνων, η βρογχιολίτιδα αποτελεί τη συχνότερη, μη λοιμώδη αναπνευστική επιπλοκή. Έχουν αναφερθεί περιστατικά σε μεταμόσχευση μυελού των οστών, καρδίας και πνευμόνων.
Oι βρογχιολίτιδες, καταστάσεις που παλαιότερα έμπαιναν μαζί με τη XAΠ, με την καλύτερη κατανόηση των παθολογοανατομικών βλαβών αλλά και των λειτουργικών διαταραχών, ανακαλύπτονται όλο και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια.
