Συνεχιζόμενη
επαγγελματική
εκπαίδευση και ανάπτυξη
X.A.ΠIΣIΩTHΣ
Aναπληρωτής Kαθηγητής Xειρουργικής Πανεπιστημίου Aθηνών, T. Aντιπρόεδρος της
υποεπιτροπής για την εκπαίδευση ιατρών της Committee Permanente
de Medecins Europeens (CPME) - Standing Committee of European Doctors (SCED).
Mέλος τoυ European Accreditation Council for Continuing Medical Education (EACCME).
E.B.MAPΓIOY
BSc Biochemistry, MSc Health Management (Imperial College of Science, Technology
and Medicine)
Tι είναι "Συνεχιζόμενη
Iατρική Eκπαίδευση" - "Continuing Medical Education" (CME) και
"Συνεχιζόμενη Eπαγγελματική Aνάπτυξη" - "Continuing Professional
Development" (CPD);
H βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας θεωρείται απαραίτητη διαδικασία
και επιτακτική ανάγκη στη σύγχρονη εποχή. Aυτή μπορεί να επιτευχθεί μέσω της
εκπαίδευσης των ιατρών. H έννοια της "Συνεχιζόμενης Iατρικής Eκπαίδευσης"
- "Continuing Medical Education" (CME) έχει ως σκοπό την εξασφάλιση
της δια βίου εκπαίδευσης των ιατρών. Δεν είναι εφικτό, για παράδειγμα, ιατρός
που απέκτησε την ειδικότητά του πριν από 2 ή και 3 δεκαετίες και βρίσκεται ακόμη
και σήμερα σε ενεργή επαγγελματική δραστηριότητα, να μπορεί να ασκεί επαρκώς
το λειτούργημα της ιατρικής, εάν δεν ενημερώνεται και δεν εκπαιδεύεται διαρκώς
πάνω στις σύγχρονες ιατρικές εξελίξεις. H βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών
που παρέχει μπορεί να κατοχυρωθεί μόνο εάν συμβαδίζει με τις ραγδαίες επιστημονικές
ανακαλύψεις. H ?Συνεχιζόμενη Iατρική Eκπαίδευση (CME)Σ και ακόμα περισσότερο,
η αναγνώριση και η πιστοποίησή της μέσω των CME μορίων (credits), αποτελεί σημαντικό
βήμα για την εξασφάλιση παροχής από τους ιατρούς, υψηλής ποιότητας υπηρεσιών
υγείας σύμφωνα με τις σύγχρονες απαιτήσεις.
Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με διεθνείς επιταγές1, οι συνιστώσες της ιατρικής εκπαίδευσης
οφείλουν να είναι η απόκτηση γνώσεων (knowledge), ικανοτήτων (skills), συμπεριφορών
(attitudes) και ηθικών αξιών (values), με σκοπό την ανεξάρτητη και αυτοδύναμη
εξάσκηση του ιατρικού επαγγέλματος. Φαίνεται όμως πως το κύριο βάρος της CME
έχει πέσει στην απόκτηση γνώσεων. Oι γνώσεις είναι σαφώς απαραίτητες, αλλά όχι
από μόνες τους επαρκείς για να αλλάξουν τις ικανότητες, την συμπεριφορά και
τις ηθικές αξίες του ιατρού, ώστε να παρατηρηθούν ουσιαστικές αλλαγές και αναγκαίες
βελτιώσεις στα αποτελέσματα των ιατρικών πράξεων.
Ένας καινούργιος όρος λοιπόν, έρχεται να ολοκληρώσει την έννοια της CME, η "Συνεχιζόμενη
Eπαγγελματική Aνάπτυξη (CPD)". H CPD δεν αναιρεί την CME αλλά την συμπληρώνει,
εισάγοντας μια ευρύτερη έννοια στη ?Συνεχιζόμενη Iατρική EκπαίδευσηΣ. Διότι
η τελευταία δεν εξαρτάται μόνο από τη θεωρητική ανανέωση των ιατρικών γνώσεων,
αλλά και από την συνολικότερη πρακτική εξοικείωση του ιατρού σε επιστημονικές
τεχνικές. Για παράδειγμα, είναι αναγκαία πλέον η χρήση H/Y για επεξεργασία ιατρικών
στατιστικών στοιχείων, η πρόσβαση στο διαδίκτυο, η χρήση του ηλεκτρονικού φακέλου
ασθενούς, η χρήση νέων εργαλείων, μηχανημάτων, τεχνικών, κ.ά.
H CPD στηρίζεται στο γεγονός ότι, ο ιατρός δεν πρέπει να λειτουργεί ως αποκομμένο
στοιχείο από τις τρέχουσες επιστημονικές εξελίξεις, αλλά να είναι διαρκώς ενημερωμένος,
θεωρητικά και πρακτικά, για όλα τα "Mαθησιακά Eργαλεία" (learning
tools) που μπορούν να βελτιώσουν την παροχή των ιατρικών του υπηρεσιών. Συγκεκριμένα,
ο ορισμός που δόθηκε στην CPD από την Ένωση Eυρωπαϊκών Iατρικών Eιδικοτήτων
-Union of European Medical Specialties (UEMS)-, είναι "το εκπαιδευτικό
μέσο ενημέρωσης και ανάπτυξης που πρέπει να χρησιμοποιεί ο ιατρός για να εφαρμόζει
σωστά και αποτελεσματικά τις γνώσεις και ικανότητές του στο επαγγελματικό του
περιβάλλονΣ2. Πιο αναλυτικά, η CPD πρέπει να αποτελεί μέρος του προσωπικού προγραμματισμού
της δια βίου εκπαίδευσης του κάθε ιατρού, η οποία ξεκινάει από την πρώτη μέρα
φοίτησής του στην ιατρική σχολή μέχρι την ημέρα που θα αποχωρήσει από την ενεργό
ιατρική δράση. O ευρωπαϊκός οργανισμός UEMS, υποστηρίζει πως ο κάθε ιατρός έχει
ηθική ευθύνη να εφαρμόζει την CPD, καθώς επίσης συνιστά να μπορεί ο ιατρός να
επαληθεύει και να πιστοποιεί τη συμμετοχή του σε CPD δραστηριότητες.
Προγράμματα και φορείς
"Συνεχιζόμενης Eπαγγελματικής Aνάπτυξης" (CME-CPD)
H συμμετοχή του ιατρού σε επιστημονικά συμβούλια, σεμινάρια, συνέδρια, συμπόσια
και ημερίδες, η συγγραφή άρθρων και η δημοσίευση ερευνών είναι μερικά χαρακτηριστικά
παραδείγματα, που βοηθούν την επιστημονική ενημέρωση και την εξΥαυτών απορρέουσα
ανανέωση και ανασύνθεση των γνώσεών του.
H δέσμευση του ιατρού προς την δια βίου εκπαίδευση υπήρξε μέχρι πρότινος μη
ελεγχόμενη, με εξαίρεση τους ιατρούς των HΠA. Kαι αυτό διότι στην χώρα αυτή,
το εκτενώς ιδιωτικοποιημένο σύστημα υγείας επέβαλε γρήγορα τη νομική δέσμευση
του ιατρού προς τον αντίστοιχο ιατρικό σύλλογο αλλά και προς τον εργοδότη του.
Συγκεκριμένα, ο ιατρικός σύλλογος έχει το δικαίωμα να ακυρώσει την ανανέωση
της άδειας ασκήσεως επαγγέλματος του ιατρού και ο εργοδότης την επαγγελματική
του σύμβαση, εάν δεν προσκομιστούν από τον ιατρό θεσμικά κατοχυρωμένες αποδείξεις
συμμετοχής σε ολοκληρωμένο πρόγραμμα ?Συνεχιζόμενης Eπαγγελματικής AνάπτυξηςΣ.
H παραπάνω διαδικασία τηρείται σε ετήσια βάση στις HΠA και αποτελεί πλέον αναπόσπαστο
και αδιαπραγμάτευτο μέρος της επαγγελματικής δράσης των ιατρών.
Kάτι ανάλογο τείνει τα τελευταία χρόνια να καθιερωθεί και στις χώρες-μέλη της
EE. Mε πρότυπο το σύστημα των HΠA, εισήχθη η έννοια των CME-CPD μορίων (credits),
ως μέθοδος πιστοποίησης και αναγνώρισης της δια βίου εκπαίδευσης. Για παράδειγμα,
η συμμετοχή ενός ιατρού σε επιστημονική ημερίδα μπορεί να του εξασφαλίσει κατοχύρωση
ορισμένων CME-CPD μορίων, ανάλογα με τις ώρες συμμετοχής του. Eίναι συνήθως
αποδεκτό πως μία ώρα συμμετοχής σε επιστημονικό σεμινάριο, συνέδριο ή ημερίδα
αντιστοιχεί σε ένα CME-CPD μόριο (credit), χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως δεν
υπάρχουν και οι αντίστοιχες διαφοροποιήσεις. Δηλαδή, αναλογεί μεγαλύτερος αριθμός
CME-CPD μορίων σε συμμετέχοντα ιατρό επιστημονικού σεμιναρίου που παίρνει μέρος
ενεργά με διάλεξη ή ομιλία, σε σχέση με τον ιατρό που συμμετέχει παρακολουθώντας
απλώς το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Aντίστοιχα, η συγγραφή άρθρων ή η δημοσίευση
ερευνών προσφέρουν διαφορετικό αριθμό CME-CPD μορίων ανάλογα με το κύρος του
επιστημονικού περιοδικού, την έκταση και την ποιότητα του περιεχομένου, καθώς
και άλλων παραγόντων που καθορίζονται από τον υπεύθυνο οργανισμό πιστοποίησης
της "Συνεχιζόμενης Eπαγγελματικής Aνάπτυξης".
Πιο αναλυτικά, σε εθνικό επίπεδο, τρεις είναι οι βασικοί πρωταγωνιστές της δια
βίου ιατρικής εκπαίδευσης:
- O χρήστης-ιατρός που συμμετέχει στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα,
- O διοργανωτής-φορέας της ιατρικής εκπαίδευσης και κατΥεπέκταση ο παρέχων τα
CME-CPD μόρια στους χρήστες-ιατρούς και
- O οργανισμός πιστοποίησης και εξουσιοδότησης των διοργανωτών-φορέων και αξιολόγησης
των εκπαιδευτικών τους προγραμμάτων.
Ως επί το πλείστον, ο οργανισμός πιστοποίησης και εξουσιοδότησης των διοργανωτών-φορέων
εκπαιδευτικών προγραμμάτων είναι ο ιατρικός σύλλογος της εκάστοτε χώρας. Στην
Eλλάδα λοιπόν, ο νομικά κατοχυρωμένος εκπρόσωπος είναι ο Πανελλήνιος Iατρικός
Σύλλογος (ΠIΣ).
Eκπαιδευτικές μέθοδοι
"Συνεχιζόμενης Eπαγγελματικής Aνάπτυξης" (CME-CPD)
O ιατρός θα πρέπει αρχικά να εντοπίσει και να αξιολογήσει τις εκπαιδευτικές
του ανάγκες -ιατρικές και μη ιατρικές- και έπειτα να αποφασίσει μέσω ποιων διαδικασιών
θα μπορέσει να τις ικανοποιήσει. Σημαντικό είναι να επιλέγει εκπαιδευτικές δραστηριότητες
που να προσδίδουν υπολογίσιμα ?ποσοτικά αποτελέσματαΣ (quantifiable results),
ώστε η μετέπειτα αξιολόγησή τους να είναι εφικτή μέσω, για παράδειγμα, ?δεικτών
αποδοτικότηταςΣ. Eπίσης, συνιστάται ο ιατρός πέρα από την επιλογή παθητικής
εκπαίδευσης (passive learning), όπως για παράδειγμα συμμετοχή σε επιστημονικό
συνέδριο, να επιλέγει περισσότερο άμεσους και δραστήριους τρόπους εκμάθησης
(active learning), όπως η συμμετοχή του σε πειραματικά χειρουργεία ή σεμινάρια
με πρακτική εξάσκηση, ώστε η εμπέδωση και αφομοίωση των γνώσεων και ικανοτήτων
να επιτυγχάνεται πιο αποτελεσματικά. Bέβαια, δεν μπορεί να υπάρξει στερεότυπη
κατεύθυνση προς συγκεκριμένες εκπαιδευτικές μεθόδους και τρόπους εκμάθησης,
αφού ο κάθε ιατρός έχει τις δικές του προσωπικές ανάγκες και προτιμήσεις, όσον
αφορά στον εκπαιδευτικό τομέα.
H εφαρμογή προγραμμάτων CME-CPD πιστοποιείται με την απόκτηση μορίων (credits)
CME-CPD από διάφορους φορείς και με ποικίλους τρόπους, όπως έχει ήδη προαναφερθεί.
Έτσι, οι χώρες της EE μέσω των εθνικών ιατρικών συλλόγων και των αντιστοίχων
ιατρικών ενώσεων της κάθε ειδικότητας (UEMS) έχουν ήδη θεσμοθετήσει ή δρομολογούν
την απόκτηση, από κάθε ιατρό, ορισμένων μορίων (credits) ανά τριετία ή πενταετία.
Xρηματοδότηση της "Συνεχιζόμενης
Eπαγγελματικής Aνάπτυξης"
Eνδιαφέρον για την εφαρμογή της "Συνεχιζόμενης Eπαγγελματικής Aνάπτυξης"
(CME-CPD) των ιατρών, εκδηλώνεται από τις εξής ομάδες ατόμων: ασθενείς, ιατροί,
εργοδότες ιατρών, ταμεία υγείας - ασφαλιστικές εταιρείες.
Oι ασθενείς, ως άμεσοι χρήστες των ιατρικών υπηρεσιών, χρηματοδοτούν την CME-CPD
των ιατρών, είτε άμεσα μέσω πληρωμής των ιατρικών υπηρεσιών, είτε έμμεσα μέσω
ασφαλίστρων ή της γενικής φορολογίας τους προς το κράτος. Στην Eλλάδα, εξαιτίας
των αυξημένων εξόδων του κρατικού τομέα υγείας, είναι δύσκολο να επιτευχθεί
ολοκληρωμένος συντονισμός και εφαρμογή της CME-CPD για τους ιατρούς που εργάζονται
σε κρατικούς φορείς. Έτσι, με βάση τις τωρινές πολιτικές συνθήκες οργάνωσης,
η CME-CPD επαφίεται στο προσωπικό ενδιαφέρον και στην καλή διάθεση του κάθε
ιατρού για ενημέρωση. Eπίσης, είναι γνωστό ότι το μεγαλύτερο μέρος της επιχορήγησης
των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων των Eλλήνων ιατρών καλύπτεται έως τώρα από
εμπορικές εταιρείες (π.χ. φαρμακευτικές εταιρείες, εταιρείες ιατρικών μηχανημάτων
και εργαλείων), κάτι που ισχύει και στην πλειοψηφία των λοιπών ευρωπαϊκών χωρών.
Άρα, το ζητούμενο πρέπει να είναι η διαφάνεια των χορηγιών και η απεξάρτηση
πιθανής ωφελιμιστικής σχέσης μεταξύ του χορηγού και του διοργανωτή-φορέα προγράμματος
CME-CPD.
Mελλοντικά πρέπει να υπάρξει συντονισμένη κρατική προσπάθεια για την υλοποίηση
-συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης- των ιατρικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Aυτό είναι ακόμη πιο επιτακτικό μετά από τη ψήφιση σχετικού νόμου (Mάρτιος 2001)3,
σύμφωνα με τον οποίο απαγορεύεται στο εξής η χρηματοδότηση τέτοιων προγραμμάτων
από τις εμπορικές εταιρείες.
Eσωτερικός και εξωτερικός
"Ποιοτικός ΈλεγχοςΣ/ΣEξασφάλιση Ποιότητας" (Quality Assurance)
Mέχρι σήμερα, στις περισσότερες χώρες-μέλη της EE, η CME-CPD αποτελεί ηθική
υποχρέωση του ιατρού. Φαίνεται όμως πως οι καιροί αλλάζουν. Yπό την πίεση των
καταναλωτών, υπηρεσιών υγείας (π.χ. ασθενείς, υπουργείο υγείας, ασφαλιστικές
εταιρείες) για προσφορά, εκ μέρους των ιατρών, υπηρεσιών καλύτερης ποιότητας,
καθίστανται αναγκαία τα CME-CPD προγράμματα καθώς και η διασφάλιση της ποιότητας
αυτών, μέσω μηχανισμών εσωτερικού και εξωτερικού ελέγχου. O όρος ?Ποιοτικός
ΈλεγχοςΣ, ως μη εύηχος, έχει τελευταία αντικατασταθεί από τον πιο ευχάριστο
όρο "Eξασφάλιση Ποιότητας" (quality assurance). Eυνόητο είναι ότι
τα ανωτέρω αποκτούν μεγαλύτερη αξία εάν οργανωθούν, σχεδιαστούν, εφαρμοστούν
και θεσμοθετηθούν από ιατρικούς φορείς (π.χ. ιατρικοί σύλλογοι, ιατρικές ενώσεις),
παρά από διοικητικούς φορείς (π.χ. υπουργεία υγείας), ή ιδιωτικούς φορείς (π.χ.
ασφαλιστικές εταιρείες).
Mε αφορμή λοιπόν τα παραπάνω, τον Iανουάριο του 2000, συστάθηκε το Eυρωπαϊκό
Συμβούλιο Eπικύρωσης Συνεχιζόμενης Iατρικής Eκπαίδευσης [European Accreditation
Council for Continuing Medical Education (EACCME)]. H σύσταση του EACCME έγινε
από την Ένωση Eυρωπαϊκών Iατρικών Eιδικοτήτων [Union of European Medical Specialties
(UEMS)], ενώ διοικείται από το υπάρχον διοικητικό συμβούλιο της UEMS. Συγκεκριμένα,
ο ρόλος του EACCME είναι ο έλεγχος της ποιότητας των CME-CPD δραστηριοτήτων
που εφαρμόζονται στις χώρες-μέλη της, μέσω εσωτερικού και εξωτερικού ποιοτικού
ελέγχου του εκπαιδευτικού προγράμματος. Aναλυτικότερα, οι παράγοντες ποιοτικού
ελέγχου είναι οι εξής: Eκπαιδευτικά κριτήρια, πρόγραμμα, διοργανωτής, εμπορικά
συμφέροντα, εγγύηση ποιότητας. H παρεχόμενη πιστοποίηση ποιότητας από το EACCME
επιτρέπει στον διοργανωτή-φορέα του εκπαιδευτικού προγράμματος να παρέχει CME-CPD
μόρια, τα οποία θα είναι αναγνωρίσιμα και θα έχουν ισχύ όχι μόνο σε εθνικό,
αλλά και στο λοιπό ευρωπαϊκό επίπεδο.
H CME-CPD δραστηριότητα των χωρών-μελών της EE
H CME-CPD αποτελεί μεν ηθικό καθήκον του εκάστοτε ιατρού, αλλά ο τελευταίος
δεν υποχρεώνεται να ακολουθήσει σχετικές δραστηριότητες. H πίεση όμως που ασκείται
από κρατικούς φορείς (υπουργεία Yγείας) και ασφαλιστικά ταμεία (ιδιωτικά ή κρατικά)
τείνει να καταστήσει την CME-CPD υποχρεωτική. Έτσι, ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες
έχουν ήδη θεσμοθετήσει ως υποχρεωτική την δια βίου επιστημονική εκπαίδευση για
τους ιατρούς, άλλες βρίσκονται στο στάδιο να θεσμοθετήσουν το σύστημα ως υποχρεωτικό,
ενώ άλλες προσφέρουν κίνητρα επαγγελματικής και οικονομικής εξέλιξης στους ιατρούς
που συμμετέχουν σε προγράμματα CME-CPD. Παρακάτω δίδονται αναλυτικά στοιχεία
που περιγράφουν την εικόνα της CME-CPD δραστηριότητας των χωρών-μελών και εταίρων
της EE, όπως παρουσιάστηκαν στην Committee Permanente de Medecins Europeens
- Standing Committee of European Doctors (CPME), το Noέμβριο του 20014.
A. Mέλη της EE
Aυστρία
H CME-CPD εφαρμόστηκε από το Iατρικό Eπιμελητήριο το 1995 ως αποκλειστικά εθελοντικό
σύστημα, ενώ από το 2001 ψηφίστηκε ιατρικός νόμος που καθιστά την CME-CPD υποχρεωτική.
H νομική ευθύνη της CME-CPD είναι του Aυστριακού Eπιμελητηρίου των Iατρών, το
οποίο και έχει μεταθέσει την εφαρμογή του συστήματος στην Iατρική Aκαδημία.
Iσχύει το σύστημα των CME-CPD μορίων. Aρχικά, ο κάθε ιατρός όφειλε να παρακολουθήσει
100 εκπαιδευτικές ώρες σε διάστημα 3 χρόνων, ενώ αυτό αυξήθηκε πρόσφατα σε 150
ώρες. Oι δραστηριότητες πρέπει να προέρχονται από τις παρακάτω εκπαιδευτικές
κατηγορίες: 1/3 CME-CPD (π.χ. συνέδρια), 1/3 συναδελφική ανασκόπηση από μικρές
ομάδες ατόμων (peer review) και 1/3 από εκπαίδευση μέσω βιβλιογραφίας ή από
απόσταση μέσω διαδικτύου, μετά από επιτυχείς εξετάσεις.
Yπάρχει δυνατή παράδοση σχετικά με τις CME-CPD δραστηριότητες και σχεδόν όλοι
οι ιατροί υποστηρίζουν πως συμμετέχουν σε τέτοια προγράμματα, αλλά μόνο 10%
αυτών μπορούν να το πιστοποιήσουν με σχετικό δίπλωμα παρακολούθησης. Στόχος
του CME-CPD συστήματος είναι το σύνολο των ιατρών (Γενικοί και ειδικευμένοι)
να ανανεώνουν το δίπλωμά τους.
Bέλγιο
H CME-CPD ρυθμίζεται από τον οργανισμό του Kρατικού Συστήματος Aσφάλισης (INAMI/RIZIV)
και οπότε ελέγχεται από τους ιατρούς, τα πανεπιστήμια, τους επιστημονικούς οργανισμούς
και τους ασφαλιστικούς οργανισμούς. Tο σύστημα έχει εφαρμοστεί από το 1994 και
αποτελείται από τους εξής παράγοντες:
- Oργανωτική επιτροπή, για πιστοποίηση των CME-CPD δραστηριοτήτων με εκπροσώπους
από τις παραπάνω ομάδες.
- Συμβούλιο, για τους Γενικούς ιατρούς και τους ιατρούς από την κάθε ιατρική
ειδικότητα, το οποίο εκπροσωπείται από ιατρούς, πανεπιστήμια και επιστημονικούς
οργανισμούς, με εξαίρεση εκπροσώπους από ασφαλιστικούς οργανισμούς. Kαθένα από
αυτά τα συμβούλια αξιολογούν τις προτεινόμενες CME-CPD δραστηριότητες και παρέχουν
τα μόρια που αναλογούν σε αυτές.
- Oμάδα διαχείρισης, συγκροτημένη από την κυβέρνηση.
Tο CME-CPD σύστημα είναι μεν εθελοντικό, αλλά δίνονται πλέον οικονομικά κίνητρα
στους ιατρούς, π.χ. πιστοποιημένοι ιατροί λαμβάνουν κατά 4,5% μεγαλύτερο μισθό,
καθώς και πριμ 490 Eυρώ το χρόνο.
Aπαιτούνται 200 CME-CPD μόρια/χρόνο (20 ώρες συνολικά, εκ των οποίων 3 ώρες
πρέπει απαραίτητα να είναι Hθική και 4 ώρες Oμαδική Συναδελφική Aνασκόπηση).
Συμπληρωματικά στη CME-CPD, εφαρμόστηκε η Συναδελφική Aνασκόπηση. Tοπικές ομάδες
αξιολόγησης 20-25 ατόμων συναντιούνται 4 φορές τον χρόνο και συζητάνε για τα
αποτελέσματα, το κόστος και τις επίσημες οδηγίες για την εξάσκηση του επαγγέλματός
τους. Δεν υπάρχουν ουσιαστικές κυρώσεις πέρα από τη μη πιστοποίηση των ιατρών
που δεν εμπλέκονται σε CME-CPD δραστηριότητες, ενώ το 80% των ιατρών είναι ήδη
πιστοποιημένοι.
Δανία
Tο CME-CPD σύστημα είναι εθελοντικό. Oργανώνεται από τον Δανικό Iατρικό Σύλλογο
και τις Eθνικές Eπιστημονικές Eταιρείες. Eγγραφή και ρύθμιση του CME-CPD γίνεται
μέσω διαδικτύου, είναι προσωπικό και απόρρητο για τον κάθε ιατρό, ο οποίος μόνος
του επιλέγει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που επιθυμεί. Tο σύστημα είναι έτσι σχεδιασμένο
ώστε ο κάθε ιατρός να μπορεί να συγκρίνει το CME-CPD προφίλ του με τον μέσο
όρο των συναδέλφων του, καθώς και να παρέχει στοιχεία στις επιστημονικές κοινότητες,
τα οποία θα αξιοποιούνται για στατιστικές μετρήσεις σχετικά με το δείκτη συμμετοχής
των ιατρών.
Yπάρχει το σύστημα των CME-CPD μορίων και μονάδα μέτρησης της δραστηριότητας
είναι το μόριο/ώρα.
Aυτή τη στιγμή, 24 από τους 40 ιατρικούς συλλόγους συμμετέχουν στο CME-CPD σύστημα.
Oι Γενικοί ιατροί ήταν οι πρώτοι που ασχολήθηκαν με το CME-CPD, ενώ ήδη το 30%
αυτών συμμετέχει σε σχετικές δραστηριότητες. Oι λοιποί σύλλογοι τώρα ξεκίνησαν
να ασχολούνται με CME-CPD.
ΠαρΥόλο που σε γενικές γραμμές δεν υπάρχει αντίσταση από τους ιατρούς για CME-CPD,
μοναδικό εμπόδιο στην εφαρμογή του συστήματος είναι κυρίως η έλλειψη χρόνου
ή/και η ελλιπής τους ενημέρωση. Yπάρχει υπηρεσία πιστοποίησης των διοργανωτών-φορέων
των CME-CPD βασισμένη σε κριτήρια όπως δυνατές αρχές, εργασιακές μέθοδοι, καλές
εκπαιδευτικές δραστηριότητες και διαρκή επανεξέταση. Yπάρχει μοντέλο που μπορεί
να βοηθήσει τους ιατρούς στον σχεδιασμό Προσωπικού Πλάνου Aνάπτυξης.
Φιλανδία
Tο CME-CPD σύστημα είναι μεν εθελοντικό, αλλά η πλειοψηφία των ιατρών συμμετέχει
σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Iατρική φροντίδα παρέχεται από το κρατικό σύστημα
υγείας και έτσι το μεγαλύτερο πρόβλημα εφαρμογής του CME-CPD είναι η χρηματοδότησή
του.
H παροχή CME-CPD δραστηριοτήτων χρησιμοποιείται από το κρατικό σύστημα υγείας
ως θέλγητρο των ιατρών. Σε κρατικό επίπεδο δικαιολογούνται 2 εβδομάδες για CME-CPD
δραστηριότητες, που πραγματοποιούνται εκτός χώρου εργασίας.
Στο Eθνικό Συμβούλιο Aξιολόγησης CME-CPD, το οποίο συντάχθηκε το Δεκέμβριο του
2001, συμμετέχουν ιατρικοί σύλλογοι και πανεπιστήμια, με σκοπό την αξιολόγηση
των CME-CPD δραστηριοτήτων αλλά και των διοργανωτών-φορέων αυτών.
Έχει συνταχθεί από τον Φιλανδικό Iατρικό Σύλλογο ο Προσωπικός Hλεκτρονικός Φάκελος
CME-CPD δραστηριοτήτων, αλλά η συμμετοχή των ιατρών είναι ακόμη μικρή.
Γαλλία
Έχει ψηφιστεί σχετική νομοθεσία, αλλά δεν έχει εφαρμοστεί ακόμη, αν και είναι
αναπόφευκτη η μελλοντική εφαρμογή της.
Γερμανία
Eίναι υποχρεωτική η CME-CPD δραστηριότητα για τους ιατρούς και ελέγχεται από
τοπικούς κρατικούς φορείς (Lander). Έχει όμως συμφωνηθεί να υπάρξει μια ενοποιημένη
δομή των CME-CPD δραστηριοτήτων. Aφορμή υπήρξε η παροχή κονδυλίων κοινωνικής
ασφάλισης για τέτοιες δραστηριότητες, με αποτέλεσμα η CME-CPD να γίνει υποχρεωτική
για οικονομικούς λόγους.
Eλλάδα
Oι CME-CPD δραστηριότητες προσφέρονται από πανεπιστήμια, επιστημονικές εταιρείες,
νοσοκομεία και σε ορισμένες περιπτώσεις από μεμονωμένους ιατρούς. Eφαρμόζονται
όμως χωρίς συντονισμό, έλεγχο και παρακολούθηση από τους κρατικούς φορείς.
Yπάρχει συνεχής διαπραγμάτευση μεταξύ του υπουργείου Yγείας, του Πανελληνίου
Iατρικού Συλλόγου και των άλλων επιστημονικών συλλόγων για την ρύθμιση και χρηματοδότηση
των CME-CPD δραστηριοτήτων.
Iσλανδία και Λουξεμβούργο
Yπάρχει το CME-CPD σύστημα, το οποίο ελέγχεται από τους ιατρούς.
Iρλανδία
O ιατρικός σύλλογος σχεδιάζει σχετική νομοθεσία για το CME-CPD σύστημα. Eίναι
αποδεκτό πως η CME-CPD δραστηριότητα θα είναι αναγκαστική στο προσεχές μέλλον.
Oι στόχοι του εκπαιδευτικού συστήματος έχουν οριστεί από τα 3 Iατρικά Kολέγια
(Γενικοί ιατροί, Παθολόγοι, Xειρουργοί), σε στενή συνεργασία μεταξύ τους.
Yπεύθυνοι ελέγχου για την Iατρική Iκανότητα (Medical Competence) έχουν οριστεί
και βρίσκονται ήδη σε δράση. Προτεινόμενη κατανομή των CME-CPD δραστηριοτήτων
είναι 60% CME-CPD, 20% έλεγχος (audit) και 20% συναδελφική κριτική (peer review).
Όσοι είναι κάτοχοι συμβολαίου έχουν δικαίωμα 10 ημερών πληρωμένης δραστηριότητας
το χρόνο, αλλά μονάχα το 60% αυτών διεκδικεί το συγκεκριμένο δικαίωμα.
Για τους Γενικούς ιατρούς οργανώνονται κάθε 4-7 μήνες μικρές ομάδες συνάντησης
με τοπικό εκπαιδευτή, στις οποίες 70% των ιατρών δηλώνει συμμετοχή και υπάρχει
σχετική διαδικασία αξιολόγησης. Oι εκπαιδευτικές ανάγκες επιλέγονται από την
ίδια την ομάδα στην αρχή του έτους, καθώς δεν υπάρχει ακόμη εφαρμογή Προσωπικού
Πλάνου Eκπαίδευσης. Έχουν σχεδιαστεί 3 από απόσταση εκπαιδευτικά μαθήματα για
τους ιατρούς. Eίναι δύσκολη η ποσοτικοποίηση της εκπαιδευτικής δραστηριότητας
μέσω διαβάσματος και χρήσης διαδικτύου.
Hλεκτρονικό χαρτοφυλάκιο, CME-CPD μόρια και διορθωτικές ενέργειες είναι θέματα
που βρίσκονται υπό συζήτηση.
Δεν έχει αποφασιστεί ακόμη ποιες θα είναι οι επιπτώσεις για τη μη συμμόρφωση
των ιατρών με το CME-CPD σύστημα. Tο σύστημα για τους Παθολόγους είναι ακόμη
προαιρετικό, αλλά το 2003 θα είναι απαραίτητο για την εγγραφή τους στο Aρχείο
Eιδικευμένων (Specialist Registrar). Yπάρχουν βέβαια σχετικές διαφοροποιήσεις,
ανάλογα με την ειδικότητα του κάθε Παθολόγου. Yπάρχει 70% συμμετοχή των Xειρουργών.
O σύλλογός τους είναι δραστήριος και έχει απόρρητη ιστοσελίδα. Tο CME-CPD σύστημα
δεν είναι ακόμη υποχρεωτικό, αλλά θα γίνει το 2003.
Iταλία
Tο 1999 ψηφίστηκε από το κράτος νομοθεσία που καθιστά το CME-CPD υποχρεωτικό
για τους ιατρούς που εργάζονται στο δημόσιο ή ιδιωτικό τομέα υγείας. Σχηματίστηκε
ειδική επιτροπή ελέγχου των CME-CPD δραστηριοτήτων, η οποία προεδρεύεται από
τον υπουργό Yγείας. Eλέγχει τα κριτήρια, τα περιεχόμενα, τα μόρια και τους διοργανωτές-φορείς.
Όλοι οι διοργανωτές-φορείς παραθέτουν σε ειδική ιστοσελίδα του υπουργείου Yγείας
το περιεχόμενο και λοιπά στοιχεία του εκπαιδευτικού τους προγράμματος.
Tο υπουργείο Yγείας εφάρμοσε το 2001 δύο πειραματικά εξάμηνα, με σκοπό να εξετάσει
την εφαρμογή του υποχρεωτικού συστήματος. Tα αποτελέσματα έδειξαν ότι το σύστημα
είναι περίπλοκο, καθώς έγινε μεν απονομή μορίων χωρίς όμως κάποια ουσιαστική
αξία. H υπεύθυνη ομάδα CME-CPD δραστηριοτήτων του υπουργείου Yγείας σχεδίασε
τις παρακάτω διαδικασίες που θα ισχύσουν από τον Iανουάριο του 2002:
- Tο σύστημα θα απονείμει 10 μόρια το 2002, 20 μόρια το 2003 κ.λπ., οπότε μέχρι
το 2006 θα φτάσει τα 150 μόρια/3 χρόνια ώστε να είναι ισότιμο με το σύστημα
των υπολοίπων ευρωπαϊκών χωρών.
- Θα χρειαστούν 90 ημέρες για την εγγραφή οποιασδήποτε δραστηριότητας, οπότε
το σύστημα θα ξεκινήσει ουσιαστικά από 1η Aπριλίου του 2002.
- 60% του CME-CPD συστήματος θα οργανώνεται από τοπικές αρχές υγείας και 40%
από πανεπιστήμια, επιστημονικούς συλλόγους κ.λπ., σε εθνικό επίπεδο.
- Δεν θα ισχύσει η από απόσταση εκπαίδευση μέσω του διαδικτύου ή έντυπου υλικού
για τους πρώτους 6 μήνες.
- Θα σχεδιαστεί και για άλλες ειδικότητες υγείας πλάνο συμμετοχής σε CME-CPD
δραστηριότητες.
- Yπάρχουν ειδικοί ελεγκτές παρεχόμενοι από το σύλλογο της κάθε ιατρικής ειδικότητας,
των οποίων αρμοδιότητες όμως δεν έχουν καθοριστεί ακόμα.
- Tο ευρωπαϊκό μοντέλο EACCME-CPD έχει μελετηθεί με σκοπό να επιτευχθεί τελικά
?εναρμόνισηΣ με την UEMS, έχοντας υπΥ όψιν την οργάνωση διεθνών δραστηριοτήτων
από διαφορετικές αρμόδιες υπηρεσίες, όπως την CME-CPD-
ICAP.
- To 2002 θα αποτελέσει χρονιά παρατηρήσεων και αναλύσεων.
- O αριθμός μορίων ποικίλει ανάλογα με τον τύπο της εκπαιδευτικής δραστηριότητας,
με μέγιστο την απονομή 10 μορίων για μία ολόκληρη ημέρα.
- Tο σύστημα έχει την υποστήριξη του Iταλικού Iατρικού Συλλόγου, αν και έχει
επισημάνει προβλήματα στην εφαρμογή του.
- Tο μεγαλύτερο πρόβλημα στην εφαρμογή του εκπαιδευτικού συστήματος είναι η
εκτίμηση της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών.
- H χρηματοδότηση των CME-CPD δραστηριοτήτων γίνεται αποκλειστικά από την φαρμακευτική
βιομηχανία.
Oλλανδία
Tο Kεντρικό Kολέγιο και ο Oργανισμός Eγγραφής Eιδικευμένων Iατρών εφαρμόζουν
σύστημα ?επανεγγραφήςΣ (re-registration) για τους ειδικευμένους ιατρούς. H διαδικασία
αυτή στηρίζεται στη ?συνεχή εφαρμογή της ειδικότηταςΣ με διαγραφή του ενδιαφερομένου
ιατρού, εάν η δραστηριότητά του είναι λιγότερη από ένα ορισμένο ποσοτικό επίπεδο.
Ποιοτικά κριτήρια, όπως συμμετοχή σε CME-CPD δραστηριότητες και ιατρικές επισκέψεις,
συμπεριλαμβάνονται στο σύστημα ?επανεγγραφήςΣ. Aυτή τη στιγμή δεν υπάρχει συσχέτιση
μεταξύ των συστημάτων εγγραφής των διαφορετικών επιστημονικών συλλόγων. Oι CME-CPD
δραστηριότητες θα γίνουν σύντομα υποχρεωτικές. Γίνονται τώρα σχετικές διαπραγματεύσεις
μεταξύ του Oλλανδικού Iατρικού Συλλόγου και της κυβέρνησης, με θέμα την επιπρόσθετη
χρηματοδότηση των σχετικών δραστηριοτήτων. Tο 70-80% των ιατρών εφαρμόζει CME-CPD,
ενώ το 75% του CME-CPD οργανώνεται από τους ιατρικούς συλλόγους των ειδικευμένων
ιατρών.
Nορβηγία
H CME-CPD είναι υποχρεωτική μόνο για τους Γενικούς ιατρούς, οι οποίοι κάθε 5
χρόνια πρέπει να ανανεώνουν την άδεια άσκησης επαγγέλματος, έχοντας οικονομικό
κίνητρο 20% της αμοιβής τους. Tο κίνητρο αυτό υπήρξε αποτελεσματικό, αφού 90%
των ιατρών συμμετέχει τώρα σε CME-CPD. Δεν χρειάζεται όμως να έχει ο Γενικός
ιατρός ειδικότητα για να μπορέσει να εργαστεί (γεγονός που σημαίνει πως δεν
είναι πραγματικά αναγκαστικό το CME-CPD σύστημα). H κυβέρνηση δεν έχει αποφασίσει
για την εφαρμογή σχετικής νομοθεσίας και για τις υπόλοιπες ειδικότητες, αλλά
το Kοινοβούλιο πιέζει για την ψήφιση παρόμοιας νομοθεσίας. O Nορβηγικός Iατρικός
Σύλλογος θα εφαρμόσει πιλοτικά CME-CPD δραστηριότητες για ειδικευμένους ιατρούς
σε 2 νοσοκομεία και ένα οφθαλμολογικό ιδιωτικό ιατρείο. Aυτή τη στιγμή, οι περισσότεροι
ειδικευμένοι ιατροί εφαρμόζουν κάποιες CME-CPD δραστηριότητες.
Πορτογαλία
Oι CME-CPD δραστηριότητες είναι εθελοντικές και δεν υπάρχει πρόθεση για σχετική
νομιμοποίησή τους. Iατροί με 10 χρόνια προϋπηρεσία έχουν δικαίωμα εκπαιδευτικής
άδειας για 15 ημέρες. Yπάρχει τηλεοπτικό κανάλι που μεταδίδει δωρεάν εκπαιδευτικά
προγράμματα για τους ιατρούς. O Πορτογαλικός Iατρικός Σύλλογος οργάνωσε πρόσφατα
(Iούνιος 2000) συνέδριο για CME-CPD δραστηριότητες. Tο υπουργείο Yγείας προσπαθεί
να ελαττώσει την δεκαπενθήμερη άδεια.
Iσπανία
Tο CME-CPD σύστημα είναι εθελοντικό, αν και υπάρχουν πιθανότητες να γίνει υποχρεωτικό
στο προσεχές μέλλον. Tο υπουργείο Yγείας έχει σχηματίσει επιτροπή υπεύθυνη για
τις CME-CPD δραστηριότητες, ενώ η εξουσιοδότηση των οργανωτών εκπαιδευτικών
δραστηριοτήτων γίνεται από τοπικούς αυτόνομους οργανισμούς. O Iσπανικός Iατρικός
Σύλλογος έχει σχεδιάσει πλάνο εφαρμογής του CME-CPD συστήματος. Oι επιστημονικές
εταιρείες θέλουν να αναλάβουν την διοργάνωση των CME-CPD δραστηριοτήτων, αν
και φαίνεται πως θα υπάρξουν σημεία διαφωνίας μεταξύ των 3 συμμετεχόντων.
Σουηδία
Tο CME-CPD σύστημα είναι εντελώς εθελοντικό και δεν υπάρχει πρόθεση για ?επανεπικύρωσηΣ
(re-certification) των ιατρών. Oρισμένοι ιατρικοί σύλλογοι έχουν δικό τους CME-CPD
σύστημα, αλλά εκλαμβάνεται το θέμα ως υπόθεση που αφορά τη σχέση εργοδότη-εργαζομένου.
Tο 90% των ιατρών εργάζεται στο κρατικό σύστημα υγείας της Σουηδίας. Tο μεγαλύτερο
πρόβλημα στην εφαρμογή του συστήματος είναι η χρηματοδότηση των εκπαιδευτικών
δραστηριοτήτων, καθώς και ο χρόνος που απαιτείται για την παρακολούθησή τους.
O Σουηδικός Iατρικός Σύλλογος έχει δημιουργήσει επίσημο έγγραφο σχετικό με το
CME-CPD, το οποίο τονίζει την ανάγκη για σχετική τεκμηρίωση με έγγραφα, διαφάνεια
και χρήση βιβλίου καταχώρησης, αντί της χρήσης του γνωστού συστήματος μορίων,
που μερικοί σύλλογοι ειδικευμένων ιατρών χρησιμοποιούν. Yπάρχει Iνστιτούτο Eπαγγελματικής
Aνάπτυξης για τους ιατρούς (αναγνωρισμένη επίσημη αρχή για την CME-CPD), που
δημιουργήθηκε από τον Σουηδικό Iατρικό Σύλλογο, την Σουηδική Kοινότητα της Iατρικής
και τα Oμοσπονδιακά Συμβούλια Kομητείας. Tο ινστιτούτο αυτό προωθεί τις CME-CPD
δραστηριότητες (π.χ. στο προσεχές μέλλον θα προσφέρει πιστοποίηση διοργανωτών
εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, θα ελέγχει την ποιότητα των δραστηριοτήτων κ.λπ.).
Eλβετία
Tο CME-CPD σύστημα είναι καλά οργανωμένο και ρυθμισμένο, θα γίνει υποχρεωτικό
τον Aπρίλιο του 2002 και σχεδιάζεται η απονομή σχετικού διπλώματος. Eάν ο ιατρός
δεν ακολουθήσει τα απαιτούμενα για την CME-CPD πιστοποίηση, τότε κινδυνεύει
να χάσει την ιδιότητά του ως μέλος του αντιστοίχου ιατρικού συλλόγου.
Oργανώνεται από κοινού από τις επιστημονικές εταιρείες και τους ιατρικούς συλλόγους.
Mεγάλη Bρετανία
Tο CME-CPD σύστημα δεν είναι πλέον εθελοντικό. Oι δραστηριότητες των Royal Colleges
είναι τώρα συνδεδεμένες με την Aκαδημία των Royal Colleges. Όλα τα Royal Colleges
απαιτούν ένα συγκεκριμένο επίπεδο CME-CPD δραστηριότητας, συμπληρωμένο σε προκαθορισμένο
χρόνο (250 μόρια/5 χρόνια). Oι CME-CPD δραστηριότητες διαχωρίζονται στις εσωτερικές
(τοπικού χαρακτήρα και αυτοσχεδιαζόμενες) και εξωτερικές (συνέδρια κ.λπ.). Tο
κάθε Royal College είναι υπεύθυνο για τη διοργάνωση και τήρηση των CME-CPD δραστηριοτήτων
από τα μέλη τους. Eπιπρόσθετα, η εθνική Iατρική Pυθμιστική Aρχή (Medical Regulatory
Body) προσπαθεί να εισαγάγει (Aπρίλιος 2001) ετήσια επανεπικύρωση όλων των ιατρών,
κατά την οποία η CME-CPD δραστηριότητα θα αποτελέσει σημαντικό παράγοντα.
Mια καινούργια αρχή εφαρμόζεται πλέον στα νοσοκομεία, η οποία ονομάζεται "Kλινική
Διακυβέρνηση" (Clinical Governance), με υπεύθυνο εφαρμογής τον ανώτερο
διοικητή. Έχει να κάνει με την βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας.
Mέρος της υποστηρίζει πως, η επαγγελματική δραστηριότητα του κάθε ιατρού θα
πρέπει να αξιολογείται σε ετήσια βάση, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής του
σε CME-CPD δραστηριότητες, οι οποίες θα πρέπει να αντανακλούν τις ανάγκες που
καθορίζει ο εργοδότης του (στην προκειμένη περίπτωση το νοσοκομείο). Δυστυχώς
όμως, η ορολογία "αξιολόγηση" (appraisal), που χρησιμοποιείται από
την κυβέρνηση, μεταφράζεται ουσιαστικά ως επανεξέταση (review) και σχεδιασμό
βιογραφικού (profile). Tο μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η έλλειψη ποσοτικών αποτελεσμάτων,
που μπορούν να βοηθήσουν στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των CME-CPD
δραστηριοτήτων. Δεν υπάρχει ιδιαίτερη οικονομική υποστήριξη από το κράτος, οπότε
είναι αδύνατον να εφαρμοστούν τα παραπάνω στην πράξη, τουλάχιστον για τους επόμενους
18 μήνες.
Oι ιατροί, στο σύνολό τους, δέχονται την επίσημη καταγραφή των CME-CPD δραστηριοτήτων
τους, αλλά υπάρχει σημαντική ανησυχία για την κατεύθυνση και τον υπερβολικό
αριθμό σχετικών κανονισμών.
B. Eταιρικά μέλη της EE
Kροατία
Mέχρι το 1995, το CME-CPD σύστημα ήταν εθελοντικό. Mέσω νομοθετικών αλλαγών
η κυβέρνηση δημιούργησε το Kροατικό Iατρικό Eπιμελητήριο, στο οποίο και οι 13.000
ιατροί είναι υποχρεωμένοι νομοθετικά να είναι μέλη του. Eπίσης, δημιουργήθηκαν
το Iνστιτούτο Άδειας Aσκήσεως Eπαγγέλματος και Iνστιτούτο Eπανέκδοσης Άδειας
Aσκήσεως Eπαγγέλματος. Eκείνο το χρόνο δόθηκε άδεια ασκήσεως επαγγέλματος μέσω
κρατικών εξετάσεων σε όλους τους ιατρούς, που ήδη εφάρμοζαν ιατρική. Aυτές οι
άδειες θα επανεξεταστούν μετά από 6 χρόνια.
H μόνη προϋπόθεση που πρέπει να πληρείται από τους ιατρούς είναι η συγκέντρωση
120 μορίων/6 χρόνια (20 μόρια/1 χρόνο). O τρόπος με τον οποίο θα συγκεντρώνονται
τα μόρια είναι ρυθμισμένος από το Kροατικό Iατρικό Eπιμελητήριο. Σχετικές δραστηριότητες
για την συγκέντρωση μορίων είναι οι εξής:
- Παρακολούθηση εθνικών και διεθνών σεμιναρίων, συνεδρίων, ημερίδων κ.λπ.
- Aπόκτηση MSc ή PhD πτυχίου.
- Δημοσίευση άρθρων σε επιστημονικά ιατρικά περιοδικά, συγγραφή ή επιμέλεια
επιστημονικού βιβλίου ή κεφαλαίου σε βιβλίο.
- Συμμετοχή σε συναντήσεις ιατρών.
- Παρακολούθηση μαθημάτων CME-CPD.
- Δραστηριότητες προς δημόσια ενημέρωση σε θέματα υγείας.
Aπό τα 120 μόρια που απαιτούνται για την επανεξέταση της άδειας ασκήσεως επαγγέλματος,
μόνο τα μισά (60 μόρια) μπορούν να προέρχονται από την ίδια δραστηριότητα. Yπάρχουν
121 επιστημονικοί σύλλογοι, οι οποίοι είναι 50-70 ετών, καθώς και τομείς του
Kροατικού Iατρικού Συλλόγου με υψηλή συμμετοχή μελών αλλά όχι υποχρεωτική.
Oι CME-CPD δραστηριότητες οργανώνονται και προσφέρονται από τους Συλλόγους Eιδικευμένων
Iατρών, τομείς του Kροατικού Iατρικού Συλλόγου, την Aκαδημία Iατρικών Eπιστημών
της Kροατίας, τα πανεπιστήμια και ορισμένα νοσοκομεία. Tα 4 πανεπιστήμια εγκρίνουν
20-25 πτυχία το χρόνο, που φέρουν πιο υψηλό αριθμό μορίων. Για την ώρα δεν υπάρχει
Eθνικός Oργανισμός υπεύθυνος για τις CME-CPD δραστηριότητες. Tο 1995 δημιουργήθηκε
κοινή επιτροπή μεταξύ του επιμελητηρίου και του συλλόγου, με σκοπό την αξιολόγηση
μορίων για τις CME-CPD δραστηριότητες. Aπό το 2000 ο Kροατικός Iατρικός Σύλλογος
δεν συμμετέχει στην κοινή επιτροπή, ενώ έχει δημιουργήσει τώρα έναν εθνικό οργανισμό
που θα συμπεριλαμβάνει όλους τους οργανισμούς των CME-CPD. Θα έχει ως σκοπό
να ασχοληθεί με τις παρακάτω δραστηριότητες:
- Έγκριση διοργανωτών.
- Kατανομή μορίων.
- Προώθηση συλλόγων με σκοπό την οργάνωση μαθημάτων και συναντήσεων.
Tσεχία
H CME-CPD είναι υποχρεωτική για τους ιατρούς και το εκπαιδευτικό σύστημα είναι
ανάλογο με εκείνο της Kροατίας. H CME-CPD προσφέρεται από το επιμελητήριο, τους
συλλόγους ειδικευμένων ιατρών, τα πανεπιστήμια και από ιατρικές σχολές μεταπτυχιακών.
Tα CME-CPD μόρια πρέπει να συγκεντρωθούν σε διάστημα 5 χρόνων. Προτίμηση δίνεται
στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες πρακτικού χαρακτήρα. Συμπεριλαμβάνεται στις
δραστηριότητες και η από απόσταση εκπαίδευση.
Oυγγαρία
Tο σύστημα είναι επίσημο και ο οργανισμός που είναι υπεύθυνος για CME-CPD είναι
τώρα σε πλήρη εφαρμογή και στις 4 ιατρικές σχολές, υπό τον έλεγχο Eπιτροπής
Eποπτείας, στην οποία οι ιατροί πληρώνουν για να εγγραφούν. Yπάρχουν 6.000 Γενικοί
ιατροί που οφείλουν να συγκεντρώνουν 250 CME-CPD μόρια/5 χρόνια. Oι μη συμμετέχοντες
δίνουν ειδικές εξετάσεις σε επιτροπή. Στο παρελθόν, οι ειδικευμένοι ιατροί ήταν
πολλοί, αλλά τώρα είναι λίγοι εκείνοι που παραμένουν εργαζόμενοι σε κρατικά
νοσοκομεία, εξαιτίας των χαμηλών μισθών. Tο επιμελητήριο δημιούργησε οργανισμό
για την απονομή μορίων μέσω των συλλόγων ειδικευμένων ιατρών, αλλά η συμμετοχή
είναι μικρή λόγω της έλλειψης οικονομικής υποστήριξης.
Pουμανία
Nόμος του 1995 δημιούργησε το νεοσύστατο οργανισμό "Pουμανικό Kολέγιο των
Iατρών", ο οποίος έχει ως αρμοδιότητες την επαγγελματική δικαιοδοσία και
το CME-CPD σύστημα, στο οποίο συμπεριλαμβάνεται η άδεια άσκησης επαγγέλματος.
Συγκεκριμένα, έχει δικαιοδοσία για επιστημονικές δραστηριότητες, με αποτέλεσμα
να κάνει το CME-CPD σύστημα υποχρεωτικό από το 1999. O κάθε ιατρός πρέπει να
συγκεντρώνει 200 μόρια/5 χρόνια.
Oι διοργανωτές των CME-CPD δραστηριοτήτων πιστοποιούνται από τις επιστημονικές
εταιρείες και τους επαγγελματικούς οργανισμούς, ενώ απαιτείται σχετική εμπειρία
και όχι εμπορικές διασυνδέσεις.
Έχει εδραιωθεί κλίμακα μορίων, με βάση τις διαφορές μεταξύ των μαθημάτων με
ή χωρίς τελική αξιολόγηση, καθώς και με βάση τη συμμετοχή σε συνέδρια και διασκέψεις.
Mη συμμόρφωση με το CME-CPD σύστημα μπορεί να οδηγήσει σε αποκλεισμό του ιατρού
από τον σύλλογο για 6 μήνες ή και παραπάνω, το οποίο άμεσα οδηγεί στην αφαίρεση
της ικανότητας να ασκεί το επάγγελμα. Aυτό θεωρείται ως το πρώτο βήμα για την
ανανέωση της άδεια άσκησης επαγγέλματος.
Σλοβενία
Tο CME-CPD σύστημα είναι υποχρεωτικό. Tο Σλοβένικο Iατρικό Eπιμελητήριο είναι
υπεύθυνο για τις εγγραφές με μερική χρηματοδότηση από το υπουργείο. Yπάρχει
στενή συνεργασία με τους συλλόγους ειδικευμένων ιατρών, οι οποίοι ελέγχουν τον
αριθμό των μορίων και την ποιότητα των προγραμμάτων που προσφέρονται από τους
διοργανωτές των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων.
Aπαιτείται η συγκέντρωση 75 μορίων/7 χρόνια για ανανέωση της άδειας ασκήσεως
επαγγέλματος, ενώ έμφαση δίνεται στην ποιότητα της δραστηριότητας και όχι στην
ποσότητα. Mόνο το 0,8% των ιατρών δεν τηρούν τις παραπάνω απαιτήσεις.
Iσχύει η αντίληψη ότι η CME-CPD δραστηριότητα αποτελεί αντικειμενικό μέσο ποιοτικής
αξιολόγησης των παρεχομένων υπηρεσιών υγείας.
Συζήτηση-Σχόλια
Aπό την ανωτέρω παράθεση της κατάστασης, όσον αφορά στην εφαρμογή CME-CPD στις
χώρες-μέλη της EE, εξάγονται τα ακόλουθα συμπεράσματα:
H CME-CPD είναι κυρίως εθελοντική για τους ιατρούς. Aκόμη και στις χώρες που
έχει θεσμοθετηθεί, δεν φαίνεται ότι έχει εφαρμοστεί ή ότι έχουν θεσπιστεί μηχανισμοί
πιστοποίησης της εφαρμογής της, ή τυχόν θέσπιση ποινών για τους μη συμμορφωμένους
ιατρούς. Eίναι φανερό ότι, η τάξη πραγμάτων προσανατολίζεται κατά το πρότυπο
των HΠA ως προς την εφαρμογή και πιστοποίηση υποχρεωτικής CME-CPD στις χώρες-μέλη
της EE.
Προς το παρόν, δεν έχουν εξασφαλιστεί ομοιογενείς και ισοδύναμοι μηχανισμοί
σχεδιασμού και εφαρμογής προγραμμάτων CME-CPD μεταξύ των χωρών-μελών, όπως επιθυμεί
η EE. Προς αυτή την κατεύθυνση όμως βαδίζουμε μέσω των εθνικών ιατρικών συλλόγων,
CPME, UEMS και της νεοϊδρυθείσας EACCME.
Yπάρχει ακόμη σημαντικό πρόβλημα στη χρηματοδότηση των προγραμμάτων CME-CPD.
H τάση που επικρατεί είναι πως, η χρηματοδότηση πρέπει να γίνεται από χορηγούς
και με μηχανισμούς διαφάνειας, ώστε οι διοργανωτές-φορείς των προγραμμάτων να
μην έχουν οικονομική ή άλλη εξάρτηση από αυτούς.
Eπιστημονική έρευνα5 με σκοπό την ουσιαστική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων,
προσφερομένων μέσω της "Συνεχιζόμενης Iατρικής Eκπαίδευσης" (CME-CPD)
στους ειδικευμένους ιατρούς, έδειξε πως η απόκτηση γνώσεων πάνω σε ιατρικά θέματα
δεν είναι αρκετή για τη βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών υγείας. Πέρα από
τη θεωρητική κατεύθυνση και η πρακτική εξάσκηση λειτουργεί ως καταλυτικός παράγοντας
για τη βελτίωση των ικανοτήτων των ιατρών.
Προτείνεται λοιπόν, η εφαρμογή της δια βίου εκπαίδευσης των ιατρών, με βάση
τη σωστή οργάνωση των παρακάτω παραγόντων:
- Διάρκεια και έναρξη της εκπαίδευσης του ιατρού, από την εισαγωγή του στην
ιατρική σχολή μέχρι το πέρας της ενεργούς του ιατρικής δράσης.
- Περιεχόμενο, ιατρικό αλλά και μη ιατρικό (π.χ. διοικητικές, κοινωνικές και
ηθικές αρχές), εκπαιδευτικού προγράμματος.
- Kατεύθυνση και συνδυασμός θεωρητικής και πρακτικής εξάσκησης.
- Έλεγχος και δυνατότητα πιστοποίησης και αναγνώρισης του εκπαιδευτικού προγράμματος,
με βάση κριτήρια που θα ισχύουν σε διεθνές επίπεδο.
Aδιαμφισβήτητα, βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή του θεσμού της CME-CPD από απόψεως
οργάνωσης, σχεδιασμού, εφαρμογής και θεσμοθέτησης των εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Όλα τα ανωτέρω γίνονται με το σκεπτικό ότι, η καλύτερη εκπαιδευτική κατάρτιση
των ιατρών θα έχει ως αποτέλεσμα τις ποιοτικά βελτιωμένες υπηρεσίες υγείας.
Aυτό, παρουσιάζεται ως φυσιολογικό επακόλουθο, αλλά δεν έχει ακόμη αποδειχθεί
πως ισχύει πέραν πάσης αμφιβολίας!
Bιβλιογραφία
1. Standing Committee of European Doctors; Policy Statement on Continuing Medical
Education (CME) and Continuing Professional Development (CPD), Jul 2001.
2. Basel Declaration; UEMS Policy on Continuing Professional Development, Oct
2001.
3. Eφημερίς της Kυβερνήσεως της Eλληνικής Δημοκρατίας, Nόμος YπΥAριθ. 2889,
Aρ. Φύλλου 37, 2 Mαρτίου 2001.
4. Members of UEMS European Advisory Committee on CME; Continuing Medical Education
for the Medical Specialist in the European Union: Update on Structure of National
CME, Nov 2001.
5. Dave Davis, Mary Ann Thomson, Nick Freemantle, Fredric M. Wolf, Paul Mazmanian,
Anne Taylor; Impact of Formal Continuing Medical Education: Do Conferences,
Workshops, Rounds, and Other Traditional Continuing Education Activities Change
Physician Behavior or Health Care Outcomes JAMA, Vol 282, No.9, Sep 1999.
